Γιὰ μιὰ σωστὴ ἐξομολόγηση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Γιὰ μιὰ σωστὴ ἐξομολόγηση

Νὰ δένουμε τὸ τραῦμα μας

 

Γέροντα, ὅταν στὸν ἀγώνα μου ἔχω πτώσεις, πανικοβάλλομαι.

–   Μὴ   φοβᾶσαι.   Ἀγώνας   εἶναι   καὶ   θὰ   ἔχουμε   καὶ   τραύματα.   Μὲ   τὴν ἐξομολόγηση αὐτὰ θεραπεύονται. Βλέπεις, οἱ στρατιῶτες στὸν πόλεμο, ὅταν τραυματίζωνται ἐπάνω στὴν μάχη, τρέχουν ἀμέσως στὸν γιατρό, δένουν τὸ τραῦμα τους καὶ συνεχίζουν νὰ πολεμοῦν φιλότιμα. Ἐν τῷ μεταξὺ ἀποκτοῦν καὶ πεῖρα ἀπὸ τὸν τραυματισμὸ καὶ προφυλάγονται καλύτερα, ὥστε νὰ μὴν ξανατραυματισθοῦν. Ἔτσι καὶ ἐμεῖς, ὅταν τραυματιζώμαστε πάνω στὸν ἀγώνα μας, δὲν πρέπει νὰ δειλιάζουμε, ἀλλὰ νὰ τρέχουμε στὸν γιατρὸ – στὸν πνευματικό –, νὰ τοῦ δείχνουμε τὸ τραῦμα μας, νὰ θεραπευώμαστε πνευματικά, καὶ πάλι νὰ συνεχίζουμε «τὸν καλὸν ἀγῶνα»1.  Κακὸ  εἶναι,  ὅταν  δὲν  ψάχνουμε  νὰ  βροῦμε  τοὺς  φοβεροὺς  ἐχθροὺς  τῆς ψυχῆς, τὰ πάθη, καὶ δὲν ἀγωνιζώμαστε, γιὰ νὰ τοὺς ἐξοντώσουμε.

– Γέροντα, μερικοὶ ἀπὸ φιλότιμο δὲν πᾶνε νὰ ἐξομολογηθοῦν. «Ἀφοῦ μπορεῖ

νὰ ξανακάνω τὸ ἴδιο σφάλμα, λένε, γιὰ ποιό λόγο νὰ πάω νὰ τὸ ἐξομολογηθῶ; γιὰ νὰ κοροϊδεύω τὸν παπᾶ;».

–   Αὐτὸ   δὲν   εἶναι   σωστό!   Εἶναι   σὰν   νὰ   λέη   ἕνας   στρατιώτης,   ὅταν τραυματίζεται: «Ἀφοῦ ὁ πόλεμος δὲν τέλειωσε καὶ μπορεῖ πάλι νὰ τραυματισθῶ, γιατί νὰ δέσω τὸ τραῦμα μου;». Ἀλλά, ἂν δὲν τὸ δέση, θὰ πάθη αἱμορραγία καὶ θὰ πεθάνη. Μπορεῖ ἀπὸ φιλότιμο νὰ μὴν πηγαίνουν νὰ ἐξομολογηθοῦν, τελικὰ ὅμως ἀχρηστεύονται. Ὁ διάβολος, βλέπεις, ἐκμεταλλεύεται καὶ τὰ χαρίσματα. Ἂν δὲν καθαρίζουμε μὲ τὴν ἐξομολόγηση τὴν ψυχή μας, ὅταν πέφτουμε καὶ λερωνώμαστε, μὲ τὸν λογισμὸ ὅτι πάλι θὰ πέσουμε καὶ θὰ λερωθοῦμε, προσθέτουμε λάσπες πάνω στὶς παλιὲς λάσπες καὶ εἶναι δύσκολο μετὰ νὰ καθαρίσουν.

Ἡ ἀνάγκη γιὰ ἐξομολόγηση

– Γέροντα, ὁ Ὅσιος Μάρκος ὁ Ἀσκητὴς λέει: «Ὁ γνωστικὸς ἐξομολογεῖται στὸν Θεὸ  ὄχι  μὲ τὴν  ἀπαρίθμηση τῶν  παραπτωμάτων  του, ἀλλὰ μὲ  τὴν  ὑπομονὴ  τῶν ἐπερχομένων θλίψεων»2. Τί ἐννοεῖ;

– Καὶ τὸ ἕνα πρέπει  νὰ γίνεται καὶ τὸ ἄλλο. Ἐξομολογεῖται ὁ πιστὸς στὸν πνευματικό, ἐξομολογεῖται καὶ πρὶν ἀπὸ τὴν προσευχὴ ταπεινὰ στὸν Θεό, ἀπογυμνώνοντας   τὸν   ἑαυτό   του:   «Θεέ   μου,   ἔσφαλα,   εἶμαι   τέτοιος,   τέτοιος». Συγχρόνως ὅμως δέχεται καὶ τὶς θλίψεις ποὺ τοῦ συμβαίνουν σὰν φάρμακο. Ὁ Ἅγιος δὲν λέει νὰ μὴν κάνης τὴν πρώτη καὶ τὴν δεύτερη ἐξομολόγηση, ἀλλὰ μόνο νὰ ὑπομένης τὶς θλίψεις. Τί θὰ πῆ «ἐξομολογοῦμαι;». Δὲν θὰ πῆ «ὁμολογῶ ἔξω αὐτὸ ποὺ

ἔχω  μέσα  μου»;  Ἂν  ἔχης  μέσα  σου  καλά,  «ἐξομολογεῖσαι  τῷ  Κυρίῳ»3,  δηλαδὴ

δοξολογεῖς τὸν Θεό. Ἂν ἔχης κακά, ἐξομολογεῖσαι τὶς ἁμαρτίες σου.

– Γέροντα, τὴν πρώτη φορὰ ποὺ θὰ πάη κανεὶς γιὰ ἐξομολόγηση, θὰ μιλήση στὸν πνευματικὸ γιὰ ὅλη τὴν προηγούμενη ζωή του;

– Τὴν πρώτη φορὰ θὰ κάνη μιὰ γενικὴ ἐξομολόγηση. Ὅπως ὁ ἀσθενής, ὅταν μπῆ στὸ νοσοκομεῖο, δίνει τὸ ἱστορικό του, π.χ. λέει: «εἶχα μιὰ πάθηση στοὺς πνεύμονες, ἀλλὰ τώρα ἔχει  περάσει,  ἔχω  κάνει  μιὰ ἐγχείρηση  μὲ ὁλικὴ ἢ τοπικὴ νάρκωση κ.λπ.», ἔτσι καὶ στὴν πρώτη ἐξομολόγηση, ἂς προσπαθήση κανεὶς νὰ πῆ στὸν πνευματικὸ λεπτομέρειες ἀπὸ τὴν ζωή του, καὶ ἐκεῖνος θὰ βρῆ τὴν πληγή, γιὰ νὰ τὴν θεραπεύση. Πολλὲς φορὲς ἕνα χτύπημα, ποὺ δὲν τοῦ δίνεις σημασία, ἔχει ὕστερα συνέπειες. Βέβαια, τὴν πρώτη φορὰ ποὺ θὰ πάη στὸν πνευματικό, θὰ ἔχη νὰ πῆ, ἂς ὑποθέσουμε, ἑκατὸ ἁμαρτίες. Τὴν δεύτερη θὰ ἔχη νὰ πῆ ἑκατὸν δέκα, γιατὶ θὰ τὸν πολεμήση περισσότερο ὁ διάβολος, ἐπειδὴ ἐξομολογήθηκε καὶ τοῦ χάλασε τὴν δουλειά. Τὴν τρίτη φορὰ μπορεῖ νὰ πῆ ἑκατὸν πενῆντα, ἀλλὰ ὕστερα θὰ ἐλαττώνεται συνέχεια ὁ ἀριθμός, μέχρι ποὺ θὰ πηγαίνη γιὰ ἐξομολόγηση καὶ θὰ ἔχη νὰ πῆ ἐλάχιστες ἁμαρτίες.

Ἡ σωστὴ ἐξομολόγηση

– Γιατί μερικὲς φορές, ἐνῶ ἡ συνείδηση μᾶς ἐλέγχει, δὲν κάνουμε τὸν ἀνάλογο ἀγώνα, γιὰ νὰ διορθωθοῦμε;

– Αὐτὸ μπορεῖ νὰ συμβῆ καὶ ἀπὸ ἕνα τσάκισμα ψυχικό. Ὅταν εἶναι κανεὶς

πανικοβλημένος ἀπὸ κάποιον πειρασμό, θέλει νὰ ἀγωνισθῆ, ἀλλὰ δὲν ἔχει διάθεση, δὲν ἔχει ψυχικὴ δύναμη. Τότε πρέπει νὰ τακτοποιηθῆ ἐσωτερικὰ μὲ τὴν ἐξομολόγηση. Μὲ τὴν ἐξομολόγηση παρηγοριέται, τονώνεται καὶ ξαναβρίσκει μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ τὸ  κουράγιο  γιὰ  ἀγώνα.  Ἂν  δὲν  τακτοποιηθῆ,  μπορεῖ  νὰ  τοῦ  ἔρθη  καὶ  ἄλλος πειρασμός, ὁπότε, θλιμμένος ὅπως εἶναι, τσακίζεται περισσότερο, τὸν πνίγουν οἱ λογισμοί, ἀπελπίζεται καὶ μετὰ δὲν μπορεῖ νὰ ἀγωνισθῆ καθόλου.

– Καὶ ἂν αὐτὸ συμβαίνη συχνά;

– Ἂν συμβαίνη συχνά, πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ τακτοποιῆται συχνά, νὰ ἀνοίγη

τὴν καρδιά του στὸν πνευματικό, γιὰ νὰ παίρνη κουράγιο. Καὶ ὅταν τακτοποιηθῆ, πρέπει νὰ βάλη τὴν μηχανὴ νὰ τρέξη, νὰ ἀγωνισθῆ φιλότιμα καὶ ἐντατικά, γιὰ νὰ πάρη καταπόδι τὸν ἔξω ἀπὸ ᾿δῶ.

– Γέροντα, ὅταν δὲν αἰσθάνωμαι τὴν ἀνάγκη γιὰ ἐξομολόγηση, τί φταίει;

– Μήπως δὲν παρακολουθεῖς τὸν ἑαυτό σου; Ἡ ἐξομολόγηση εἶναι μυστήριο. Νὰ πηγαίνης καὶ ἁπλὰ νὰ λὲς τὶς ἁμαρτίες σου. Γιατί, τί νομίζεις; Πεῖσμα δὲν ἔχεις; Ἐγωισμὸ δὲν ἔχεις; Δὲν πληγώνεις τὴν ἀδελφή; Δὲν κατακρίνεις; Μήπως ἐγὼ τί πηγαίνω καὶ λέω; «Θύμωσα, κατέκρινα...» καὶ μοῦ διαβάζει ὁ πνευματικὸς τὴν συγχωρητικὴ  εὐχή.  Ἀλλὰ  καὶ  οἱ  μικρὲς  ἁμαρτίες  ἔχουν  καὶ  αὐτὲς  βάρος.  Ὅταν πήγαινα στὸν Παπα-Τύχωνα4 νὰ ἐξομολογηθῶ, δὲν εἶχα τίποτε σοβαρὸ νὰ πῶ καὶ μοῦ ἔλεγε: «Ἀμμούδα, παιδάκι μου, ἀμμούδα»! Οἱ μικρὲς ἁμαρτίες μαζεύονται καὶ κάνουν

ἕναν σωρὸ ἀμμούδα, ποὺ εἶναι ὅμως βαρύτερη ἀπὸ μιὰ μεγάλη πέτρα. Ὁ ἄλλος ποὺ

ἔχει κάνει ἕνα ἁμάρτημα μεγάλο, τὸ σκέφτεται συνέχεια, μετανοεῖ καὶ ταπεινώνεται.

Ἐσὺ  ἔχεις  πολλὰ  μικρά.  Ἐὰν  ὅμως  ἐξετάσης  τὶς  συνθῆκες  μὲ  τὶς  ὁποῖες  ἐσὺ μεγάλωσες καὶ τὶς συνθῆκες μὲ τὶς ὁποῖες μεγάλωσε ὁ ἄλλος, θὰ δῆς ὅτι εἶσαι χειρότερη ἀπὸ ἐκεῖνον. Νὰ προσπαθῆς ἐπίσης νὰ εἶσαι συγκεκριμένη στὴν ἐξομολόγησή  σου.  Δὲν  φθάνει  νὰ  πῆ  κανεὶς  λ.χ.  «ζηλεύω,  θυμώνω  κ.λπ.»,  ἀλλὰ πρέπει νὰ πῆ τὶς συγκεκριμένες πτώσεις του, γιὰ νὰ βοηθηθῆ. Καί, ὅταν πρόκειται γιὰ κάτι  βαρύ,  ὅπως  ἡ  πονηριά,  πρέπει  νὰ  πῆ  καὶ  πῶς  σκέφθηκε  καὶ  πῶς  ἐνήργησε· ἀλλιῶς κοροϊδεύει τὸν Χριστό. Ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν ὁμολογῆ τὴν ἀλήθεια στὸν πνευματικό, δὲν τοῦ ἀποκαλύπτη τὸ σφάλμα του, γιὰ νὰ μπορέση νὰ τὸν βοηθήση, παθαίνει ζημιά, ὅπως καὶ ὁ ἄρρωστος κάνει μεγάλο κακὸ στὴν ὑγεία του, ὅταν κρύβη τὴν πάθησή του ἀπὸ τὸν γιατρό. Ἐνῶ, ὅταν ἐκθέτη τὸν ἑαυτό του ὅπως ἀκριβῶς εἶναι, τότε ὁ πνευματικὸς μπορεῖ νὰ τὸν γνωρίση καλύτερα καὶ νὰ τὸν βοηθήση πιὸ θετικά.

Ὕστερα,  ὅταν  κανεὶς  ἀδικήση  ἢ  πληγώση  μὲ  τὴν  συμπεριφορά  του  ἕναν

ἄνθρωπο, πρέπει πρῶτα νὰ πάη νὰ τοῦ ζητήση ταπεινὰ συγχώρηση, νὰ συμφιλιωθῆ μαζί του, καὶ ἔπειτα νὰ ἐξομολογηθῆ τὴν πτώση του στὸν πνευματικό, γιὰ νὰ λάβη τὴν ἄφεση. Ἔτσι ἔρχεται ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ. Ἂν πῆ τὸ σφάλμα του στὸν πνευματικό, χωρὶς προηγουμένως νὰ ζητήση συγχώρηση ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο  ποὺ πλήγωσε, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ εἰρηνεύση ἡ ψυχή του, γιατὶ δὲν ταπεινώνεται. Ἐκτὸς ἂν ὁ ἄνθρωπος ποὺ πλήγωσε ἔχη πεθάνει ἢ δὲν μπορῆ νὰ τὸν βρῆ, γιατὶ ἄλλαξε κατοικία καὶ δὲν ἔχει τὴν διεύθυνσή του, γιὰ νὰ τοῦ ζητήση, ἔστω καὶ γραπτῶς, συγγνώμην, ἀλλὰ ἔχη διάθεση νὰ τὸ κάνη, τότε ὁ Θεὸς τὸν συγχωρεῖ, γιατὶ βλέπει τὴν διάθεσή του.

– Ἄν, Γέροντα, ζητήσουμε συγχώρεση καὶ δὲν μᾶς συγχωρήση;

– Τότε νὰ κάνουμε προσευχὴ νὰ μαλακώση ὁ Θεὸς τὴν καρδιά του. Ὑπάρχει

ὅμως περίπτωση νὰ μὴ βοηθάη ὁ Θεὸς νὰ μαλακώση ἡ καρδιά του, γιατί, ἂν μᾶς συγχωρήση, μπορεῖ νὰ ξαναπέσουμε στὸ ἴδιο σφάλμα.

– Γέροντα, ὅταν κανεὶς κάνη ἕνα σοβαρὸ σφάλμα, ὑπάρχει περίπτωση νὰ μὴν μπορῆ νὰ τὸ ἐξομολογηθῆ ἀμέσως;

– Γιατί νὰ τὸ ἀφήση; Γιὰ νὰ ξινίση; Ὅσο κρατᾶς ἕνα χαλασμένο πράγμα, τόσο χαλάει. Γιατί νὰ ἀφήση νὰ περάσουν ἕνας-δύο μῆνες, γιὰ νὰ πάη στὸν πνευματικὸ νὰ τὸ ἐξομολογηθῆ; Νὰ πάη τὸ συντομώτερο. Ἂν ἔχη μιὰ πληγὴ ἀνοιχτή, θὰ ἀφήση νὰ περάση ἕνας μήνας, γιὰ νὰ τὴν θεραπεύση; Οὔτε νὰ περιμένη νὰ πάη, ὅταν θὰ ἔχη πολὺ χρόνο ὁ πνευματικός, γιὰ νὰ ἔχη πιὸ πολλὴ ἄνεση. Αὐτὸ τὸ ἕνα σφάλμα, τὰκ– τὰκ νὰ τὸ λέη ἀμέσως καὶ μετά, ὅταν ὁ πνευματικὸς θὰ ἔχη χρόνο, νὰ πηγαίνη γιὰ πιὸ πολύ, γιὰ μιὰ συζήτηση κ.λπ.

Δὲν  χρειάζεται  ὥρα  πολλή,  γιὰ  νὰ  δώσω  εἰκόνα  τοῦ  ἑαυτοῦ  μου.  Ὅταν  ἡ

συνείδηση δουλεύη σωστά, δίνει ὁ ἄνθρωπος μὲ δυὸ λόγια εἰκόνα τῆς καταστάσεώς του. Ὅταν ὅμως ὑπάρχη μέσα του σύγχυση, μπορεῖ νὰ λέη πολλὰ καὶ νὰ μὴ δίνη εἰκόνα. Νά, βλέπω, μερικοὶ μοῦ γράφουν ὁλόκληρα τετράδια, εἴκοσι-τριάντα σελίδες ἀναφορᾶς μὲ μικρὰ γράμματα, καὶ μερικὲς σελίδες ὑστερόγραφο... Ὅλα αὐτὰ ποὺ γράφουν, μποροῦσαν νὰ τὰ βάλουν σὲ μιὰ σελίδα.

Τὰ ἐλαφρυντικὰ στὴν ἐξομολόγησή μας γίνονται ἐπιβαρυντικὰ γιὰ τὴν συνείδηση

– Ὅταν, Γέροντα, κατὰ τὴν ἐξομολόγηση μιᾶς ἁμαρτίας δὲν νιώθη κανεὶς τὸν

πόνο ποὺ ἔνιωσε, ὅταν ἔκανε τὴν ἁμαρτία, σημαίνει ὅτι δὲν ὑπάρχει πραγματικὴ

μετάνοια;

– Ἂν ἔχη περάσει καιρὸς ἀπὸ τότε ποὺ ἔκανε αὐτὴν τὴν ἁμαρτία, ἐπουλώνεται

ἡ πληγή, γι᾿ αὐτὸ δὲν νιώθει τὸν ἴδιο πόνο. Αὐτὸ ποὺ πρέπει νὰ προσέξη, εἶναι νὰ μὴ δικαιολογῆ τὸν ἑαυτό του κατὰ τὴν ἐξομολόγηση. Ἐγώ, ὅταν πάω νὰ ἐξομολογηθῶ καὶ πῶ λ.χ. «θύμωσα» – ἄσχετα ἂν χρειαζόταν νὰ δώσω καὶ σκαμπίλι –, δὲν ἀναφέρω τὸ θέμα, γιὰ νὰ μὴ μοῦ δώση ἐλαφρυντικὰ ὁ πνευματικός. Ὅποιος ἐξομολογεῖται καὶ δικαιολογεῖ τὸν ἑαυτό του, δὲν ἔχει ἀνάπαυση ἐσωτερική, ὅσο ἀσυνείδητος καὶ ἂν εἶναι.  Τὰ  ἐλαφρυντικὰ  ποὺ  χρησιμοποιεῖ  στὴν  ἐξομολόγησή  του  γίνονται ἐπιβαρυντικὰ γιὰ τὴν συνείδησή του. Ἐνῶ, ὅποιος ὑπερβάλλει τὰ σφάλματά του, γιατὶ ἔχει λεπτὴ συνείδηση, καὶ δέχεται καὶ μεγάλο κανόνα ἀπὸ τὸν πνευματικό, αὐτὸς νιώθει ἀνέκφραστη ἀγαλλίαση. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού, ἂν κλέψουν λ.χ. μιὰ ρώγα, νιώθουν  σὰν  νὰ  πῆραν  πολλὰ  καλάθια  σταφύλια  καὶ  σκέφτονται  συνέχεια  τὸ σφάλμα τους. Δὲν κοιμοῦνται ὅλη τὴν νύχτα, μέχρι νὰ τὸ ἐξομολογηθοῦν. Καὶ ἄλλοι, ἐνῶ ἔχουν κλέψει ὁλόκληρα καλάθια σταφύλια, δικαιολογοῦν τὸν ἑαυτό τους καὶ λένε πὼς πῆραν ἕνα τσαμπί. Αὐτοὶ ὅμως ποὺ ὄχι μόνο δὲν δικαιολογοῦν τὸν ἑαυτό τους, ἀλλὰ μεγαλοποιοῦν τὸ παραμικρὸ σφάλμα τους καὶ στενοχωριοῦνται καὶ ὑποφέρουν πολὺ γιὰ μιὰ μικρή τους ἀταξία, ξέρετε τί θεία παρηγοριὰ νιώθουν; Ἐδῶ βλέπεις τὴν θεία δικαιοσύνη, πῶς ὁ Καλὸς Θεὸς ἀνταμείβει.

Ἔχω παρατηρήσει ὅτι ὅσοι ἐκθέτουν τὰ σφάλματά τους ταπεινὰ στὸν πνευματικὸ καὶ ἐξευτελίζονται, λάμπουν, γιατὶ δέχονται τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἕνας ἀπόστρατος  μὲ  πόση  συντριβὴ  μοῦ  διηγήθηκε  ὅ,τι  εἶχε  κάνει  ἀπὸ  ὀκτὼ  χρόνων παιδάκι. Ἕνα τόπι εἶχε πάρει ἀπὸ ἕνα παιδάκι γιὰ μιὰ μόνο νύχτα – τὴν ἄλλη μέρα τοῦ τὸ ἔδωσε – καὶ ἔκλαιγε, γιατὶ τὸ στενοχώρησε. Ὅταν ἀποστρατεύθηκε, ἔψαξε καὶ βρῆκε ὅσους εἶχε λυπήσει, ὅταν ὑπηρετοῦσε  – ἄσχετα ἂν ἐκτελοῦσε καθῆκον τῆς ὑπηρεσίας του –, καὶ τοὺς ζήτησε συγγνώμη! Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση! Ὅλα τὰ ἔπαιρνε ἐπάνω του. Μένει τώρα σὲ ἕνα χωριὸ καὶ τὰ χρήματά του τὰ δίνει ἐλεημοσύνη. Ὑπηρετεῖ καὶ τὴν ἡλικιωμένη μάνα του, ἐνενῆντα πέντε χρόνων, κατάκοιτη μὲ ἡμιπληγία  καί,  ἐπειδὴ  βλέπει  τὸ  σῶμα  της,  ὅταν  τὴν  φροντίζη,  τὸν  πειράζει  ὁ λογισμός. «Ἂν ὁ Χὰμ ποὺ εἶδε τὴν γύμνωση τοῦ πατέρα του τιμωρήθηκε5, λέει, τότε ἐγώ...». Συνέχεια ἔκλαιγε. Τὸ πρόσωπό του ἦταν ἀλλοιωμένο. Πόσο διδάχθηκα ἀπὸ τὴν συντριβή του!

– Μπορεῖ, Γέροντα, νὰ μεγαλοποιῆ κανεὶς τὰ σφάλματά του, γιὰ νὰ δείξη ὅτι

κάνει λεπτὴ ἐργασία;

– Ἐκεῖνο εἶναι ἄλλο· τότε ὑπερηφανεύεται ἀπὸ τὴν ταπείνωση.

Μετὰ τὴν ἐξομολόγηση

– Γέροντα, μετὰ τὴν ἐξομολόγηση δικαιολογεῖται νὰ νιώθης βάρος;

– Γιατί νὰ νιώθης βάρος; Μὲ μιὰ σωστὴ ἐξομολόγηση σβήνουν ὅλα τὰ παλιά. Ἀνοίγονται νέα δεφτέρια. Ἔρχεται ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καὶ ἀλλάζει τελείως ὁ ἄνθρωπος.

Χάνονται  ἡ ταραχή,  ἡ ἀγριάδα,  τὸ  ἄγχος καὶ  ἔρχονται  ἡ γαλήνη,  ἡ ἠρεμία.  Τόσο

αἰσθητὸ εἶναι αὐτὸ ἀκόμη καὶ ἐξωτερικά, ποὺ λέω σὲ μερικοὺς νὰ φωτογραφηθοῦν

πρὶν ἀπὸ τὴν ἐξομολόγηση καὶ μετὰ τὴν ἐξομολόγηση, γιὰ νὰ διαπιστώσουν καὶ οἱ ἴδιοι τὴν καλὴ ἀλλοίωση, γιατὶ στὸ πρόσωπο ζωγραφίζεται ἡ ἐσωτερικὴ πνευματικὴ κατάσταση.  Τὰ  μυστήρια  τῆς  Ἐκκλησίας  κάνουν  θαύματα.  Ὅσο  πλησιάζει  κανεὶς στὸν Θεάνθρωπο Ἰησοῦ Χριστό, θεώνεται, καὶ ἑπόμενο εἶναι νὰ ἀκτινοβολῆ καὶ νὰ προδίδεται ἀπὸ τὴν θεία Χάρη.

–  Δηλαδή,  Γέροντα,  μετὰ  ἀπὸ  μιὰ  εἰλικρινῆ  ἐξομολόγηση  νιώθεις  ἀμέσως

χαρά;

– Ὄχι πάντοτε. Μπορεῖ καὶ νὰ μὴ χαρῆς ἀμέσως, ἀλλὰ σιγὰ-σιγὰ γεννιέται

μέσα σου ἡ χαρά. Μετὰ τὴν ἐξομολόγηση χρειάζεται ἡ φιλότιμη ἀναγνώριση. Νὰ νιώθης  ὅπως  αὐτὸς  ποὺ  τοῦ  χαρίζεται  ἕνα  χρέος  ποὺ  ἔχει,  καὶ  ἀπὸ  φιλότιμο αἰσθάνεται εὐγνωμοσύνη καὶ ὑποχρέωση πρὸς τὸν εὐεργέτη του. Νὰ εὐχαριστῆς τὸν Θεό, ἀλλὰ συγχρόνως νὰ ζῆς καὶ τὸ ψαλμικό: «τὴν ἀνομίαν μου ἐγὼ γινώσκω καὶ ἡ ἁμαρτία  μου  ἐνώπιόν  μού  ἐστι  διαπαντός»6,  γιὰ  νὰ  μὴν  ξεθαρρεύης  καὶ ἐπαναλαμβάνης τὰ ἴδια σφάλματα.

– Γέροντα, διάβασα κάπου ὅτι οἱ δαίμονες θὰ μᾶς βασανίσουν στὴν ἄλλη ζωὴ ἀκόμη καὶ γιὰ ἕναν κακὸ λογισμὸ ποὺ δὲν ἐξομολογηθήκαμε.

– Κοίταξε, ὅταν ὁ ἄνθρωπος μετανοήση καὶ πῆ στὸν πνευματικὸ ὅ,τι θυμόταν, χωρὶς νὰ ἔχη τὴν πρόθεση νὰ κρύψη κάτι, τελείωσε· τὰ ταγκαλάκια δὲν ἔχουν καμμία ἐξουσία ἐπάνω του. Ὅταν ὅμως δὲν ἐξομολογηθῆ ἐν γνώσει του μερικὲς ἁμαρτίες του, θὰ βασανίζεται στὴν ἄλλη ζωὴ γι᾿ αὐτές.

– Γέροντα, ὅταν κάποιος ἐξομολογήθηκε νεανικά του σφάλματα, ἀλλὰ πάλι τὰ σκέφτεται καὶ ταλαιπωρῆται, εἶναι σωστὴ ἀντιμετώπιση;

–   Ἂν   ἔχη   πολλὴ   συντριβὴ   γιὰ   τὰ   νεανικά   του   σφάλματα   καὶ   τὰ ἐξομολογήθηκε, δὲν ὑπάρχει λόγος νὰ ταλαιπωρῆται, ἀφοῦ ὁ Θεὸς τοῦ τὰ συγχώρησε ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ τὰ ἐξομολογήθηκε. Στὸ ἑξῆς δὲν πρέπει νὰ σκαλίζη τὰ παλιά, ἰδίως σαρκικὰ ἁμαρτήματα, γιατὶ μπορεῖ νὰ πάθη ζημιά. Στὸν πόλεμο π.χ. πέφτει μιὰ χειροβομβίδα δίπλα σὲ ἕναν στρατιώτη, ἀλλὰ τὸν φυλάει ὁ Θεὸς καὶ δὲν σκάζει. Ὅταν τελειώση ὁ πόλεμος, βρίσκει ὁ στρατιώτης τὴν χειροβομβίδα ποὺ δὲν ἔσκασε καὶ ἀρχίζει νὰ τὴν περιεργάζεται, καὶ τελικὰ ἀνατινάζεται στὸν ἀέρα σὲ καιρὸ εἰρήνης.

Ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν πνευματικὸ

– Γέροντα, ἂν στενοχωρεθῆ κάποιος πολύ, γιατὶ τὸν μάλωσε γιὰ κάποιο σφάλμα του ὁ πνευματικός, καὶ πέση σὲ λύπη, αὐτὸ ἔχει μέσα ἐγωισμό;

– Ἒμ βέβαια, ἔχει μέσα καὶ ἐγωισμό. Ἂν στενοχωρεθῆ κατὰ Θεόν, θὰ ἔχη παρηγοριά, θὰ ἔχη καὶ πρόοδο, γιατὶ θὰ προσπαθήση νὰ μὴν τὸ ξανακάνη. Πρέπει νὰ λέη  τὶς  δυσκολίες,  τοὺς  λογισμούς  του,  τὶς  πτώσεις  του  στὸν  πνευματικὸ  καὶ  νὰ δέχεται  μὲ  χαρὰ  καὶ  τὴν  ἤπια  καὶ  τὴν  αὐστηρὴ συμπεριφορά  του, γιατὶ  ὅλα  ἀπὸ ἀγάπη καὶ ἐνδιαφέρον γίνονται γιὰ τὴν πρόοδο τῆς ψυχῆς του.

– Καὶ ἄν, Γέροντα, δὲν δέχωμαι τὸ μάλωμα ἢ τὴν παρατήρηση;

– Ἂν δὲν δέχεσαι, θὰ μείνης ἀδιόρθωτη. Ὅσοι δὲν δέχονται παρατηρήσεις οὔτε

καὶ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ τοὺς ἀγαποῦν, τελικὰ παραμένουν στραβόξυλα καὶ

ἀχρηστεύονται μόνοι τους πνευματικά. Ὅπως οἱ σανίδες ποὺ δὲν δέχονται τὸ πλάνισμα τοῦ μαραγκοῦ, γιὰ νὰ γίνουν ἔπιπλα, καταλήγουν στὰ μπετὰ ἢ στὶς σκαλωσιὲς καὶ πατιοῦνται καὶ λασπώνονται, μέχρι ποὺ καταλήγουν στὴν φωτιά, ἔτσι καὶ αὐτοὶ στὸ τέλος καταστρέφονται.

–  Γέροντα,  ὅταν  κάποιος  διαφωνῆ  σὲ  ἕνα  θέμα  μὲ  τὸν  πνευματικό  του,  τί πρέπει νὰ κάνη;

– Νὰ πῆ ἁπλὰ καὶ ταπεινὰ τὸν λογισμό του. Βέβαια χρειάζεται πολλὴ προσοχὴ στὴν ἐκλογὴ τοῦ πνευματικοῦ, ὥστε νὰ μπορῆ κανεὶς νὰ τὸν ἐμπιστεύεται καὶ νὰ ἀναπαύεται μὲ τὴν καθοδήγησή του.

– Συμφέρει, Γέροντα, ὅταν κανεὶς βλέπη κάτι διαφορετικὰ ἀπὸ τὸν πνευματικό,

νὰ ἐπιμένη στὴν γνώμη του;

– Ὄχι, γιατὶ δὲν ξέρει τί κρύβεται πίσω ἀπὸ αὐτὸ ποὺ ὁ ἴδιος δὲν θεωρεῖ σωστό.

Γιὰ νὰ καταλάβη π.χ. κάποιος τί κρύβεται πίσω ἀπὸ μιὰ ἐνέργεια τοῦ πνευματικοῦ του, ἴσως ὁ πνευματικὸς νὰ πρέπη νὰ τοῦ πῆ τὴν ἐξομολόγηση ἑνὸς ἄλλου. Ἐπιτρέπεται νὰ πῆ τὴν ἐξομολόγηση τοῦ ἄλλου; Ἀσφαλῶς ὄχι. Ἂς ποῦμε ὅτι ἔχει συνεννοηθῆ  μὲ  τὸν  πνευματικὸ  νὰ  τὸν  δῆ  τὴν  τάδε  ὥρα,  ἀλλὰ  τὴν  ὥρα  ἐκείνη πηγαίνει καὶ κάποιος ἄλλος ποὺ εἶχε λογισμοὺς νὰ αὐτοκτονήση καὶ ὁ πνευματικὸς παίρνει πρῶτα ἐκεῖνον. Ὁπότε σκέφτεται: «Πῆρε πρῶτα αὐτόν, ἐμένα μὲ περιφρονεῖ». Πῶς νὰ τοῦ πῆ ὅμως ὁ πνευματικὸς ὅτι αὐτὸς εἶχε φθάσει στὸ σημεῖο νὰ κάνη ἀπόπειρα αὐτοκτονίας; Ἂν τοῦ ἐξηγήση, καταστρέφει, χαντακώνει τὸν ἄλλον. Ἐνῶ, ἂν σκανδαλισθῆ αὐτὸς ἢ ἂν κατεβάση τὰ μοῦτρα, δὲν θὰ γίνη καὶ μεγάλο κακό. Μιὰ φορὰ ἔτσι σκανδαλίσθηκαν μερικοὶ ποὺ ἦρθαν ἐκεῖ στὸ Καλύβι. Ἦταν κάποιος ποὺ τὸν κατάφεραν μὲ πολλὴ δυσκολία οἱ δικοί του νὰ ἔρθη νὰ συζητήσουμε καὶ τὸν δέχθηκα  μὲ  πολλὴ  χαρά.  Τὸν  ἀσπάσθηκα,  τοῦ  ἔδωσα  κομποσχοίνι,  εἰκονάκια.  Οἱ ἄλλοι παρεξηγήθηκαν. «Ἐμᾶς ὁ Γέροντας, εἶπαν, οὔτε μᾶς ἔδωσε σημασία». Αὐτὸς ὁ καημένος ἦταν ἄσωτος· ἐγὼ ἤξερα λεπτομέρειες γιὰ τὴν ζωή του. Ἔφυγε μετὰ ἄλλος ἄνθρωπος. Χίλιες φορὲς νὰ σκανδαλισθοῦν οἱ ἄλλοι. Δὲν μπορεῖς, γιὰ νὰ ἀναπαύσης τὸν ἕναν μὲ μιὰ ἐξήγηση, νὰ καταστρέψης τὸν ἄλλον.

Ἡ σωστὴ ἐπικοινωνία μὲ τὸν πνευματικὸ

Ἕνας πνευματικὸς ἄνθρωπος, ὅταν θέλη νὰ βοηθήση κάποιον, προσπαθεῖ νὰ τὸν συνδέση μὲ τὸν Χριστὸ καὶ ὄχι νὰ τὸν δέση μὲ τὸν ἑαυτό του. Στὴν συνέχεια χαίρεται,  ὅταν  καταφέρη νὰ  τὸν  συνδέση  μὲ τὸν  Χριστό,  καὶ  ὁ  ἄλλος  ἀγωνίζεται προσβλέποντας στὸν Χριστό. Τότε καὶ ὁ ἕνας καὶ ὁ ἄλλος ἔχει τὸν μισθό του καὶ τὰ πράγματα πᾶνε κανονικά. Ὅταν ὅμως ὁ ἄνθρωπος ἀγωνίζεται καὶ κοιτάζη πῶς νὰ εὐχαριστήση αὐτὸν ποὺ προσπαθεῖ νὰ τὸν συνδέση μὲ τὸν Χριστό, ἂν δηλαδὴ μιὰ ἐνέργειά  του  θὰ  στενοχωρήση  ἢ  θὰ  χαροποιήση  ἐκεῖνον,  καὶ  δὲν  κοιτάζη  πῶς  ὁ Χριστὸς βλέπει αὐτὴν  τὴν ἐνέργειά του, τότε οὔτε τὸν ἄνθρωπο ποὺ τὸν βοηθάει εὐχαριστεῖ, οὔτε τὸν Χριστό, ἀλλὰ οὔτε ὁ ἴδιος ὠφελεῖται, γιατὶ δὲν δέχεται θεϊκὴ βοήθεια. Δηλαδὴ οὔτε ὁ Χριστὸς οὔτε ὁ πνευματικὸς χαίρεται γι᾿ αὐτὸ τὸ ὁποῖο κάνει, ἀλλὰ  οὔτε  ὁ  ἴδιος  βοηθιέται,  γιὰ  νὰ  ξεπεράση  μιὰ  δυσκολία.  Ἂς  ὑποθέσουμε  ὅτι ψάλλει μιὰ ἀδελφὴ καὶ σκέφτεται: «Ἄραγε ψάλλω καλά; Θὰ χαρῆ ἡ Γερόντισσα;». Ἔ,

αὐτὴ δὲν βοηθιέται. Ἐνῶ, ἂν ψάλλη γιὰ τὸν Χριστό, τὰ πράγματα πᾶνε κανονικά· καὶ

καλὰ θὰ ψάλη καὶ τὴν Γερόντισσα θὰ εὐχαριστήση.

– Γέροντα, ὅταν κανεὶς δὲν καταλάβη σωστὰ αὐτὸ ποὺ τοῦ εἶπε ὁ πνευματικός,

φταίει;

– Κοίταξε, ἂν δὲν κατάλαβε, ἐπειδὴ εἶχε μιὰ ἐπιθυμία καὶ ὁ νοῦς του ἦταν ἐκεῖ,

πάλι φταίει. Μερικοὶ τὸ θέλημα τὸ δικό τους τὸ κάνουν θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ρωτάει λ.χ. κάποιος τὸν πνευματικό του γιὰ ἕνα πρόβλημά του καὶ ἔχει στὸν λογισμό του τὴν λύση ποὺ θέλει, ποὺ τὸν ἀναπαύει. Ὁ πνευματικὸς τοῦ λέει τί πρέπει νὰ κάνη καὶ αὐτὸς καταλαβαίνει ὅτι τοῦ εἶπε νὰ κάνη αὐτὸ ποὺ ἤθελε, καὶ τὸ κάνει μὲ χαρά, νομίζοντας κιόλας ὅτι κάνει ὑπακοή. Καὶ ἂν τοῦ πῆ μετὰ ὁ πνευματικὸς «γιατί ἐνήργησες ἔτσι;», τοῦ λέει: «Ἔτσι δὲν μοῦ εἶπες νὰ κάνω;».

Ἀλλὰ καὶ μερικὲς φορές, αὐτὸ ποὺ λέει ὁ πνευματικός, δὲν εἶναι νὰ τὸ πάρη

κανεὶς κατὰ γράμμα. Μπορεῖ νὰ εἶναι τρόπος τοῦ λέγειν. Θὰ σᾶς πῶ μιὰ περίπτωση, γιὰ νὰ καταλάβετε. Μιὰ σαρανταπεντάρα καθηγήτρια, ποὺ εἶχε καὶ παιδιά, εἶχε μπλέξει ἕναν δεκαεξάχρονο μαθητή της. Τὸ παιδὶ ἔφυγε ἀπὸ τὸ σπίτι καὶ συζοῦσε μὲ τὴν καθηγήτρια. Ὅταν ὁ πατέρας του ἦρθε στὸ Καλύβι καὶ μοῦ εἶπε τὸν πόνο του, τοῦ εἶπα  νὰ  κάνη  γιὰ  τὸ  θέμα  αὐτὸ  ὅ,τι  τοῦ  πῆ  ὁ  πνευματικός  του.  Πῆγε  λοιπὸν  ὁ καημένος στὸν πνευματικὸ καὶ μετὰ ἦρθε πάλι σ᾿ ἐμένα. Ἐγὼ εἶχα ἐκείνη τὴν ἡμέρα τὴν Ἐξαρχία τοῦ Πατριαρχείου7, δὲν μποροῦσα νὰ συζητήσω μαζί του καὶ τοῦ εἶπα:

«Νὰ κάνης ὅ,τι σοῦ εἶπε ὁ πνευματικός σου». Αὐτὸς δὲν ἔφευγε – καὶ εὐτυχῶς ποὺ δὲν

ἔφυγε  καὶ  ἐπέμενε.  Κάποια  στιγμὴ  ποὺ  εὐκαίρησα,  τὸν  εἶδα  λίγο  καὶ  μοῦ  εἶπε:

«Γέροντα,  ἀποφάσισα  νὰ  τὴν  σκοτώσω  αὐτὴν  τὴν  γυναίκα,  γιατὶ  ἔτσι  μοῦ  εἶπε  ὁ

πνευματικός μου». «Γιά στάσου, καλέ μου ἄνθρωπε, τοῦ λέω, τί ἀκριβῶς σοῦ εἶπε ὁ πνευματικός;». «Μοῦ  εἶπε:  "Αὐτὴ ἡ  γυναίκα εἶναι  γιὰ σκότωμα"».  Καταλάβατε;  Ὁ πνευματικὸς εἶπε, τρόπος τοῦ λέγειν, «αὐτὴ ἡ γυναίκα εἶναι γιὰ σκότωμα», ὄχι νὰ τὴν σκοτώση! Ἀπὸ τότε δὲν λέω σὲ κανέναν: «νὰ κάνης ὅ,τι σοῦ εἶπε ὁ πνευματικός», ἀλλὰ ρωτάω τί τοῦ εἶπε ὁ πνευματικός...

– Μπορεῖ, Γέροντα, νὰ ζητάη κάποιος βοήθεια ἀπὸ τὸν πνευματικό του καὶ

συγχρόνως νὰ προτείνη καὶ τὴν λύση;

– Ἒμ τότε, τί βοήθεια ζητάει; Ἄλλο εἶναι νὰ πῆ ταπεινὰ σὰν λογισμὸ στὸν

πνευματικό του τί νομίζει ὅτι θὰ τὸν βοηθήση – αὐτὸ ἐπιβάλλεται – καὶ ἄλλο εἶναι νὰ ἐπιμένη ὅτι ὁ λογισμός του αὐτὸς εἶναι σωστός. Τότε εἶναι ποὺ δὲν κάνει ὁ ἄνθρωπος προκοπή. Εἶναι σὰν νὰ πηγαίνη στὸν γιατρὸ καὶ νὰ τοῦ λέη: «Αὐτὸ τὸ φάρμακο νὰ μοῦ δώσης». Ὁ ἄρρωστος ὀφείλει νὰ κάνη ὑπακοὴ στὸν γιατρό· δὲν θὰ τοῦ ὑποδείξη τί εἴδους φάρμακα θὰ τοῦ δώση. Δὲν εἶναι ἐδῶ θέμα ὀρέξεως, ὅπως μὲ τὰ φαγητὰ καὶ τὰ γλυκά, γιὰ νὰ πῆ κανείς: «Θέλω μπακλαβᾶ ἢ θέλω κανταΐφι». Ἀνάλογα μὲ τὴν πάθηση ὁ γιατρὸς δίνει καὶ τὸ φάρμακο.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1 Α´ Τιμ. 6, 12.

2  Βλ. Ὁσίου Μάρκου τοῦ Ἀσκητοῦ, Περὶ τῶν οἰομένων ἐξ ἔργων δικαιοῦσθαι, κεφ. ρνε´,

Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν, τόμος Α´, σ. 120.

3 Βλ. Ψαλμ. 106, 1.

4 Βλ. Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου, Ἁγιορεῖται Πατέρες καὶ Ἁγιορείτικα, σ. 15-40.

5 Βλ. Γέν. 9, 20-27.

6 Ψαλμ. 50, 5.

7 Ἀντιπρόσωποι τοῦ Πατριαρχείου.

Εισαγωγή στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο απο το Βιβλίο :

ΛΟΓΟΙ Γ’ - ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΓΕΡΟΝΤΟΣ  ΠΑΪΣΙΟΥ  ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

© Ἱερὸν Ἡσυχαστήριον Μοναζουσῶν

«Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγος»

Η ηλεκτρονική επεξεργασία  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

 http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: