Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης
B΄ Μοναστικοί αγώνες
Η επιφάνεια του Χριστού εις τον αδελφόν Συμεών υπήρξεν αναμφιβόλως το σπουδαιότερον γεγονός της ζωής αυτού Δεν ήτο δυνατόν ει μη να επιδράση κατά τον ουσιωδέστερον τρόπον εις όλην την μετέπειτα εξέλιξιν αυτής Δεν ήτο δυνατόν ει μη να προκαλέση τας πλέον βαθείας αλλαγάς εις την ψυχήν και την συνείδησιν αυτού Εξωτερικώς βεβαίως η ροή του βίου ολίγον ήλλαξε Παρέμεινεν εν τω αυτώ διακονήματι εις τον Μύλον, και η κατανομή του χρόνου εσυνεχίζετο, ως και πρότερον, κατά την γενικήν τάξιν της Μονής: προσευχή εν τω κελλίω, πολύωροι ακολουθίαι εν τω ναώ, κοπιώδης ημέρα μετά των συνήθων φυσικών αναγκών – διατροφήν, ανάπαυσιν, ύπνον Η μεν τάξις γενική δι’ όλους, αλλ’ η ζωή εκάστου διάφορος, «ιδική του» Και αν έκαστος έχη την «προσωπικήν» αυτού ζωήν, έτι μάλλον είχεν αυτήν ο Συμεών
Την στιγμήν της εμφανείας του Θεού η όλη αυτού ύπαρξις «επληροφορήθη» ότι αφέθησαν αι αμαρτίαι αυτού εξέλιπον αι φλόγες του άδου, αίτινες εβρυχώντο πέριξ αυτού, έπαυσαν αι βάσανοι του άδου, τας οποίας εβίου επί ήμισυ έτος Νυν εδόθη εις αυτόν ίνα ζήση την ιδιαιτέραν χαράν και την μεγάλην ανάπαυσιν της μετά του Θεού καταλλαγής Εκυριάρχει της ψυχής αυτού το νέον γλυκύ αίσθημα της αγάπης προς τον Θεόν και προς τους ανθρώπους, προς πάντα άνθρωπον Έπαυσεν η προσευχή της μετανοίας, έφυγεν εκείνη η αβάστακτος πυρίνη εκζήτησις της αφέσεως, ήτις δεν έδιδεν ύπνον εις τους οφθαλμούς αυτού Εσήμαινεν άρα γε τούτο ότι νυν ηδύνατο ούτος ησύχως να παραδοθή εις τον ύπνον; Ουχί βεβαίως
Τον πρώτον καιρόν μετά την εμφάνειαν η ψυχή του Συμεών, ήτις εγνώρισε την ανάστασιν αυτής και είδε το φως της αληθούς και αιωνίου υπάρξεως, έζησεν εν πασχαλίω πανηγύρει Το παν ήτο ωραίον: ο κόσμος μεγαλειώδης, οι άνθρωποι ευχάριστοι, η φύσις ανεκφράστως ωραία, το σώμα ήλλαξε και εγένετο ελαφρόν, δυνάμεις προσετέθησαν, ο λόγος του Θεού εχαροποίει την ψυχήν, αι παννύχιοι αγρυπνίαι εν τω ναώ και ιδίως αι προσευχαί εν τω κελλίω εγένοντο γλυκείαι Εκ του υπερεκχειλίσματος της χαράς η ψυχή ευσπλαγχνίζετο τους ανθρώπους και εδεέτο υπέρ όλου του κόσμου
Μετά τινα καιρόν, την πρωΐαν εορτής τινος, και κατόπιν ολονυκτίου αγρυπνίας, ότε ο αδελφός Συμεών διηκόνει εις την κοινήν τράπεζαν, επεσκέφθη αυτόν εκ δευτέρου η χάρις, ομοία κατά το είδος προς την πρώτην, αλλά μετά τινος ολιγωτέρας δυνάμεως Βαθμηδόν η αισθητή ενέργεια αυτής ηλαττούτο Εις τον νουν αυτού διετηρήθη η μνήμη του βιώματος, πλην όμως η ειρήνη και η χαρά εν τη αισθήσει της καρδίας αυτού εμειώθησαν και αντί τούτων εισέδυσεν ο φόβος της εγκαταλείψεως Ευρίσκετο εν απορία περί του πρακτέου προς αποφυγήν της απωλείας αυτής
Ο αγών της νηστείας, αγρυπνίας και προσευχής εσυνεχίζετο απαραλλάκτως εντατικός, και όμως το φως και η αγάπη ητόνουν, η δε ψυχή εθλίβετο και ενοστάλγει τον απομακρυνόμενον Κύριον
Ήρχισε προσεκτική αναζήτησις λύσεως της διαρκώς αυξανομένης απορίας εις τας συμβουλάς του πνευματικού και εις τα ασκητικά έργα των Αγίων Πατέρων Ο νεαρός μοναχός έμαθε περί εαυτού ότι κατηξιώθη σπανίας και εξαιρέτου δωρεάς, αλλά δεν ηδύνατο να εννοήση δια τί ο πλησθείς φωτός θεογνωσίας νους αυτού, παρά τον αγώνα της τηρήσεως των εντολών, πάλιν εσκοτίζετο εξ οραμάτων δαιμόνων, οίτινες εξέλιπον τον πρώτον καιρόν μετά την εμφάνειαν του Κυρίου
Ο Συμεών, πλήρης απορίας, μετέβη εις το Παλαιόν Ρωσικόν, ίνα ζητήση συμβουλήν παρά του Γέροντος Ανατολίου Ο τελευταίος, ακούσας όσα πάσχει ο νεαρός μοναχός, λέγει εις αυτόν:
‐ Προσεύχεσαι, ως φαίνεται πολύ
‐ Προσεύχομαι αδιαλείπτως, απήντησεν ο Συμεών
‐ Νομίζω ότι προσεύχεσαι εσφαλμένως πως και δια τούτυ συχνάκις βλέπεις δαίμονας
‐ Δεν εννοώ τι σημαίνει «προσεύχομαι εσφαλμένως ή ορθώς», αλλά γνωρίζω ότι πρέπει να προσεύχωμαι πάντοτε και δια τούτο προσεύχομαι αδιακόπως
‐ Κατά την προσευχήν φύλαττε τον νουν καθαρόν από πάσης φαντασίας και παντός λογισμού και περίκλειε αυτόν εις τους λόγους της προσευχής, είπεν εις αυτόν ο Γέρων Ανατόλιος, και εξήγησε τί σημαίνει νους «καθαρός» και πώς
«περικλείεται» εις τους λόγους της προσευχής
Έμεινεν αρκετόν καιρόν ο Συμεών πλησίον του Γέροντος Ανατολίου Τας διδακτικάς και ωφελίμους οδηγίας αυτού ο πατήρ Ανατόλιος κατέκλεισε μετά φανεράς καταπλήξεως:
«Εάν νυν τοιούτος γέγονας, τι λοιπόν θα είσαι κατά το γήρας»;
Ο πατήρ Ανατόλιος ήτο υπομονητικός και επιμελής ασκητής Διήλθε την μακράν αυτού ζωήν, ως έλεγε περί αυτού ο Γέρων Σιλουανός, εν νηστεία και μετανοία, αλλά μόνον εις το γήρας, κατά το τεσσαρακοστόν πέμπτον έτος της μοναχικής αυτού ζωής, εγεύθη του μεγάλου ελέους του Θεού και εγνώρισε πώς ενεργεί η χάρις Το ότι κατεπλάγη εκ της ζωής του νεαρού μοναχού είναι φυσικόν, αλλ’ όμως δεν έπρεπε να φανερώση την έκπληξιν αυτού Εις τούτο συνίστατο το σφάλμα αυτού, διότι έδωκεν εις τον νεαρόν αθλητήν αφορμήν κενοδοξίας, προς την οποίαν εκείνος δεν είχεν εισέτι μάθει να παλαίη
Το σφάλμα του Γέροντος Ανατολίου δεν ήτο μόνον παιδαγωγικόν, αλλά και κατά της χάριτος Η χάρις του Θεού δεν επιτρέπει εις τον αληθή ασκητήν να είπη εις τον αδελφόν έπαινον, τον οποίον έτι και οι τέλειοι συχνάκις δεν δύνανται να βαστάσουν άνευ ζημίας Έπαινοι λέγονται μόνον, όταν τις αποκάμνη εκ της απογνώσεως Να ανοίγωνται όμως οι οφθαλμοί της «αριστεράς» εις εκείνα άτινα ποιεί μεθ’ ημών η δεξιά του Υψίστου, ή ουδόλως επιτρέπεται ή πρέπει να γίνηται μετ’ άκρας τέχνης και προσοχής
Ούτως ή άλλως δια τον νεαρόν και εισέτι άπειρον μοναχόν Συμεών ήρχισεν η πλέον δύσκολος, η πλέον περίπλοκος, η πλέον «λεπτή» μάχη κατά της κενοδοξίας Η υπερηφανία και η κενοδοξία επισύρουν πάσας τας συμφοράς και τας πτώσεις Η χάρις εγκαταλείπει, η καρδία ψυχραίνεται, η προσευχή ατονεί, ο νους διασκορπίζεται και οι εμπαθείς λογισμοί αρχίζουν να προσβάλλουν αυτόν Ψυχή θεωρήσασα την άλλην ζωήν, καρδία γευθείσα της γλυκύτητος του Αγίου Πνεύματος, νους γνωρίσας την καθαρότητα, δεν θέλουν να συγκατατεθούν εις την αποδοχήν των πολιορκούντων ατόπων λογισμών Πώς όμως να επιτευχθή τούτο;
Προ της Εμφανείας η ψυχή του Συμεών δεν ηδύνατο να απωθή τους λογισμούς και έφθασε μέχρι της απογνώσεως παρά την ακαταπαύστως ενεργούσαν προσευχήν Μετά την Εμφάνειαν η ψυχή αυτού εγνώρισε την ειρήνην της χάριτος του Αγίου Πνεύματος και η ζωή αυτού εγένετο συνεχής προσευχή και δοξολογία Αλλ’ εν τούτοις, εκ νέου πάντα ταύτα αποχωρούν και άρχεται πάλιν ο αγών προς τους λογισμούς Η ψυχή νοσταλγεί, ζητεί, ικετεύει, θρηνεί, αγωνίζεται, ίνα κρατήση τον Ακράτητον, αλλά το φως, και όταν επιστρέφη, επ’ ολίγον μόνον διαμένει και πάλιν απομακρύνεται Ήρξαντο οι μακροί χρόνοι των εναλλαγών της χάριτος και της εγκαταλείψεως
Ούτε η πείρα των βασάνων του άδου, ούτε η δωρεά της αδιαλείπτου εσωτερικής προσευχής, ούτε εισέτι η εμφάνισις του Κυρίου έδωκαν εις τον νεαρόν μοναχόν την πλήρη απαλλαγήν εκ των δαιμονικών επιθέσεων και της πάλης των λογισμών Παρ’ όλην την εντατικήν προσευχήν ο νους αυτού εσκοτίζετο κατά καιρούς εκ της οράσεως των δαιμόνων και της απωλείας της ειρήνης Όλη η εξαίρετος πείρα αυτού δεν έδωκεν εις αυτόν την γνώσιν πώς να διαμένη εις την κατάστασιν εκείνην την οποίαν εγνώρισεν η ψυχή κατά την ώραν της οράσεως, να δεχθή δε ησύχως την απομάκρυνσιν του φωτός ήτο πλέον αδύνατον
Η συμβουλή του Γέροντος Ανατολίου, να περικλείη τον νουν εις τους λόγους της προσευχής, εβοήθησε τον Συμεών να καθάρη μέχρι τινός τον νου, αλλ’ ανεπαρκώς, και ούτως ενώπιον αυτού ηγείρετο μεθ’ όλης της δυνάμεως το πρόβλημα του ασκητικού «αγώνος προς τον λογισμόν»
Δια τον εισελθόντα εις την πορείαν της πνευματικής ζωής η πάλη των λογισμών δεν είναι ψιλή σκέψις δια τούτο ή δι’ εκείνο, αλλ’ αντίστασις «προς τας μεθοδείας του διαβόλου» (Εφεσ στ’ ) Η εξωτερική μορφή την οποίαν ενδύεται ο λογισμός συχνάκις δεν επιτρέπει να αντιληφθής ΠΟΘΕΝ προέρχεται ούτος Ουχί σπανίως ο λογισμός πλησιάζει αθορύβως ως κλέπτης, η δε πρώτη λογική αυτού μορφή δύναται να φανή ουχί μόνον εντελώς φυσική αλλά και σοφή, έτι δε και αγία Και όμως ενίοτε αρκεί και η πλέον ελαφρά προσέγγισις τοιούτου λογισμού, ίνα προκαλέση βαθείαν αλλαγήν εις την ψυχήν Η κρίσις περί της φύσεως του λογισμού δεν πρέπει να στηρίζεται επί της εξωτερικής αυτού μορφής Μόνον η πείρα οδηγεί εις την γνώσιν περί του ποίαν δύναμιν και λεπτότητα και ποίας ποικιλομόρφους όψεις δύνανται να προσλαμβάνουν αι δαιμονικαί υποβολαί Προσέτι και όταν ο λογισμός κατά την φύσιν αυτού είναι αγαθός, δυνατόν να παρεισφρήση εις αυτόν αλλότριον στοιχείον, ούτω δε να αλλάξη ουσιωδώς το πνευματικόν αυτού περιεχόμενον και την εφ’ ημάς ενέργειαν
Ο λογισμός είναι το πρώτον στάδιον της αμαρτίας Η εμφάνισις αυτού εις την σφαίραν της συνειδήσεως δεν λογίζεται ως αμαρτία, αλλ’ είναι μόνον η
πρότασις αυτής Η απόκρουσις του λογισμού αποκλείει την περαιτέρω ανάπτυξιν της αμαρτίας
Ο ορθόδοξος μοναχός ως κύριον έργον αυτού θεωρεί την μετά της εσωτερικής νοεράς προσοχής καρδιακήν προσευχήν Τούτο δίδει εις αυτόν την δυνατότητα να βλέπη τον λογισμόν, πριν ή εισέλθη εις την καρδίαν Νους ιστάμενος εν ησυχαστική προσοχή εν τη καρδία βλέπει πώς ο λογισμός πλησιάζει έξωθεν προσπαθών να εισχωρήση εις την καρδίαν, και εκδιώκει αυτόν δια της προσευχής Τούτο το έργον, το καλούμενον «νοερά νήψις» ή «νοερά ησυχία» ή «τήρησις του νοός», ήρχισε να διδάσκηται ο Συμεών Από της ημέρας εκείνης, ότε κατά την δωρεάν της Θεομήτορος ήρχισε να ενεργήται εν τη καρδία αυτού η ευχή του Ιησού, μέχρι του τέλους της ζωής αυτού, η προσευχή αύτη ουδέποτε διεκόπη, αλλά παρά ταύτα δεν ήτο εισέτι τελεία Δεν ηδύνατο τότε να είναι τοιαύτη, επειδή ούτος δεν ήτο εισέτι απαθής Η δωρεά, της οποίας ηξιώθη ο Συμεών, ήτο μεγάλη και εδείχθη ισχυρόν θεμέλιον της πνευματικής αυτού ζωής, αλλά δεν ωδήγησεν αυτόν παρευθύς εις την τελειότητα Εις αυτόν συνέβη τι μεγαλύτερον, αλλ’ οπωσδήποτε όμοιον προς ό,τι συμβαίνει εις πολλούς αγίους: Δια της φλογεράς ορμής αυτών φθάνουν εις την αδιάλειπτον προσευχήν, αλλά μη όντες κεκαθαρμένοι από των παθών δια της μακράς ασκήσεως, παρά την ενέργειαν της προσευχής, πίπτουν εις την κατά το πάθος αμαρτίαν Ο ασκητής δεν δύναται να ικανοποιηθή δια τοιαύτης καταστάσεως
Ο αδελφός Συμεών δεν εγνώριζεν εισέτι να «τηρή τον νουν», και ούτω, προσευχόμενος, δεν ανεχαίτιζε την ενέργειαν της φαντασίας, δια της οποίας επενεργούν οι δαίμονες Η αναπόφευκτος εις πάντα αρχάριον φαντασία επιφέρει παραμόρφωσιν εις την πνευματικήν ζωήν, ήτις όμως, καθ’ ό αναπόφευκτος κατά την αρχικήν περίοδον, δεν θεωρείται «πλάνη» Οπωσδήποτε όμως ο αρχάριος οδηγείται βαθμηδόν εξ αυτού του είδους προσευχής εις έτερον, όπερ συνίσταται εις το «περικλείειν τον νουν εις τους λόγους της προσευχής» Η μορφή αύτη της προσευχής είναι δυσκολωτέρα πως και ξηροτέρα, αλλά προτιμάται ως ορθοτέρα και ολιγώτερον επικίνδυνος
Εις τον διαπύρως εφιέμενον του Θεού, αλλά τελείως απλούν και αφελή αδελφόν Συμεών, η προσευχή συνοδευομένη υπό της φαντασίας έλαβε ταχέως επικίνδυνον μορφήν και έδωκεν εις τα πονηρά πνεύματα την δυνατότητα να πειράζουν τον νεαρόν ασκητήν Και το αλλότριον εκείνο φως, δια του οποίου επληρώθη νύκτα τινά το κελλίον αυτού και εφώτισεν εισέτι και τα έσω του σώματος αυτού, και εκείναι αι τερατώδεις μορφαί, αίτινες την νύκτα επλήρουν το κελλίον αυτού, έτι δε και την ημέραν ενεφανίζοντο εις αυτόν και συνωμίλουν μετ’ αυτού, πάντα ταύτα, εκυοφόρουν μεγάλους κινδύνους
Είναι αληθές ότι σχεδόν πάντες οι άγιοι ασκηταί διήλθον το στάδιον του αγώνος προς τους δαίμονας, και ούτως είναι φυσικόν να συναντήσης αυτούς εν τη πορεία προς την πνευματικήν τελειότητα Αλλά πόσοι ήσαν εκείνοι, οίτινες υπέφεραν εξ αυτών και εζημιώθησαν; Πόσοι έμειναν μέχρι τέλους του βίου αυτών ασθενείς ψυχικώς, εξέστησαν των φρενών, έφθασαν εις την φοβεράν απόγνωσιν και απώλοντο; Πόσαι αυτοκτονίαι και παντός είδους εγκλήματα δεν διεπράττοντο εν τω κόσμω ως επακόλουθα δαιμονιώδους πνευματικότητος;
Εκείνος όστις διεξήγαγε κατ’ αυτών αγώνα, αυτός γνωρίζει πόσον είναι «σοφοί» και συχνάκις κολακευτικοί προς όσους δέχονται αυτούς και πόσον λυσσαλέοι προς όσους αποκρούουν αυτούς Οσάκις συμβαίνει εις τον ασκητήν ό,τι συνέβη εις τον αδελφόν Συμεών, ο πνευματικός πατήρ εντείνει όλην την προσοχήν αυτού Η πάλη προς τους δαίμονας δεν πρέπει να εμβάλλη εις φόβον Ο φόβος είναι ήδη ήττα κατά το ήμισυ· η εμφάνισις αυτού ατονεί την ψυχήν και καθιστά αυτήν προσιτήν εις τον δαιμονικόν βιασμόν
Ο αδελφός Συμεών ήτο απλούς αλλ’ ανδρείος Εν τούτοις να μείνη τις ήρεμος εις τοιαύτας περιπτώσεις είναι αδύνατον
Εκ των Βίων των Αγίων, εκ των ασκητικών συγγραμμάτων των Πατέρων,
εκ των συνομιλιών μετά πνευματικών και άλλων συγχρόνων αυτού ασκητών του Αγίου Όρους ο νεαρός μοναχός διδάσκεται βαθμηδόν τελειοτέραν ασκητικήν πράξιν, ενώ συνεχώς ευρίσκεται εις αγώνα, όστις εις πολλούς θα εφαίνετο εν γένει αδύνατος Ο ύπνος αυτού, ως και πρότερον, εξακολουθεί να είναι διακεκομμένος, κατά διαστήματα ‐ λεπτών εν όλω, περίπου μεταξύ μιάς και ημισείας ώρας εως και δύο κατά το εικοσιτετράωρον· επί κλίνης δεν κατακλίνεται, αλλά κοιμάται καθήμενος εις το σκαμνίον· την ημέραν κοπιά ως εργάτης· καρτερεί εις την εργασίαν της εσωτερικής υπακοής –της αποκοπής του ιδίου θελήματος– διδάσκεται την κατά το δυνατόν πλήρη παράδοσιν εαυτού εις το θέλημα του Θεού· εγκρατεύεται εις την τροφήν, εις τας ομιλίας, εις τας κινήσεις· προσεύχεται επί μακρόν δια της νοεράς προσευχής του Ιησού – εργασίας δυσκολωτάτης, συντριβούσης κυριολεκτικώς πάσας τας ανθρωπίνας δυνάμεις Και όμως, παρά την άσκησιν αυτού, το φως της χάριτος πολλάκις εγκαταλείπει αυτόν και πλήθη δαιμόνων περιβάλλουν αυτόν κατά την νύκτα Η εναλλαγή καταστάσεων, άλλοτε επισκέψεις της χάριτος, άλλοτε εγκατάλειψις και δαιμονικαί προσβολαί, δεν παραμένει άκαρπος Ακριβώς ένεκα της εναλλαγής αυτής η ψυχή του μοναχού Σιλουανού ευρίσκεται εις συνεχή εσωτερικήν μέριμναν, επαγρύπνησιν και ένθερμον αναζήτησιν διεξόδου Η αδιάλειπτος προσευχή και η νοερά νήψις, την οποίαν εδιδάχθη δια της ιδιαζούσης εις αυτόν υπομονής και ανδρείας, διήνοιξαν εις αυτόν νέους ορίζοντας πνευματικής γνώσεως και παρέσχον εις αυτόν νέα όπλα δια τον αγώνα κατά των παθών Ο νους αυτού έτι και έτι συχνότερον ευρίσκει εν τη καρδία εκείνο «το σημείον της προσοχής», το οποίον έδιδεν εις αυτόν την δυνατότητα να επιτηρή τα τελούμενα εν τω εσωτερικώ κόσμω της ψυχής Η σύγκρισις των καταστάσεων και βιωμάτων αυτού οδηγεί αυτόν εις καθαρωτέραν αντίληψιν του τελουμένου εν αυτώ Αρχίζει να γεννάται η αληθής πνευματική γνώσις Αποκτάται η διάκρισις περί του πώς πλησιάζουν αθορύβως οι λογισμοί των διαφόρων παθών και πώς ενεργεί η χάρις Ο Σιλουανός εισέρχεται εις την ζωήν του συνετού ασκητού και συνειδητοποιεί ότι το κύριον νόημα της ασκήσεως συνίσταται εις την απόκτησιν της χάριτος Ούτως το ερώτημα περί του πώς ενεργεί η χάρις, πώς διαφυλάττεται υπό του ανθρώπου (όστις είδε το φως του ανάρχου Είναι εγεύθη του πληρώματος της χαράς και της ανεκλαλήτου γλυκύτητος της αγάπης του Θεού), διατί και προς τί αύτη εγκαταλείπει την ψυχήν, γίνεται έν εκ των βασικών και κεφαλαιωδών μελημάτων της ζωής αυτού Εις τον αγώνα προς διαφύλαξιν της χάριτος ο μοναχός Σιλουανός έφθασεν εις μέτρα τα οποία εις ανθρώπους άλλου τύπου θα φανούν ανεπιτρέπτως σκληρά, δυνατόν δε και να προκαλέσουν εισέτι την σκέψιν ότι τοιούτου είδους ασπλαγχνία προς εαυτόν είναι διαστροφή του Χριστιανισμού Τούτο βεβαίως δεν είναι ορθόν Ψυχή γνωρίσασα τον Θεόν, υψωθείσα εις την θεωρίαν του κόσμου του αιωνίου φωτός και ακολούθως απολέσασα την χάριν αυτήν, ευρίσκεται εν τοιαύτη καταστάσει, την οποίαν, όστις δεν εγνώρισεν εις το αυτό μέτρον, ουδόλως δύναται να φαντασθή Το μαρτύριον και η οδύνη της ψυχής αυτής είναι άφατα· αισθάνεται ιδιαίτερόν τι μεταφυσικόν άλγος Δια τον άνθρωπον, όστις εβίωσε την απερίγραπτον γλυκύτητα της αγάπης του Θεού, ουδέν πλέον παραμένει εν τω κόσμω τούτω δυνάμενον να γοητεύση ή να πλανήση αυτόν Υπό τινα έποψιν η επίγειος ζωή αποβαίνει δι’ αυτόν καταθλιπτικόν φορτίον, ούτος δε μετά κλαυθμού ζητεί πάλιν εκείνην την ζωήν της οποίας προ τινος ήψατο Ανήρ απολέσας την εαυτού γυναίκα, ύπαρξιν θερμώς και βαθέως ηγαπημένην, ή μήτηρ στερηθείσα μονογενούς και ηγαπημένου υιού, μόνον εν μέρει δύναται να συλλάβη την οδύνην του απολέσαντος την χάριν, διότι η αγάπη του Θεού λόγω της δυνάμεως, της αξίας και της γλυκύτητος αυτής του ασυγκρίτου κάλλους και της εξουσίας αυτής, υπερβαίνει απείρως πάσαν άλλην ανθρωπίνην αγάπην Ως εκ τούτου ο Άγιος Ιωάννης ο της Κλίμακος λέγει περί των απολεσάντων την χάριν ότι η βάσανος αυτών υπερβαίνει τας βασάνους των εις θάνατον καταδίκων, το δε πένθος αυτών το πένθος των επί «νεκροίς κοπτομένων»
Το μέγεθος της απώλειας και αι οδύναι, αίτινες συνδέονται μετ’ αυτής, ωθούν εις μεγάλους αγώνας Αναλογίσθητε το μαρτύριον της αγωνιζομένης ψυχής, ήτις φθάνει μέχρις εξαντλήσεως των δυνάμεων αυτής και όμως δεν επιτυγχάνει του ποθουμένου Η χάρις ενίοτε μόνον και επ’ ολίγον μαρτυρεί την εγγύτητα αυτής και πάλιν αφίσταται Η ψυχή πάσχει βαρέως εκ του ζόφου της Θείας εγκαταλείψεως· ο νους, παρά τον δύσκολον άθλον της αδιαλείπτου εσωτερικής προσευχής, σκοτίζεται και βλέπει δαίμονας· κατά τας νύκτας συχνάκις έρχονται και ενοχλούν τον μοναχόν, προσπαθούντες να αποσπάσουν αυτόν από της προσευχής ή τουλάχιστον να μη αφήσουν αυτόν να προσεύχηται καθαρώς Πολλά πράγματα παραμένουν ασαφή· εκ των πολλών οδυνηρών παθημάτων της καρδίας ο μοναχός θρηνεί, η ψυχή επιπόνως εκζητεί τον Θεόν, αλλά πέριξ αυτής ουδέν ευρίσκει ει μη μόνον ζοφερούς, αναιδείς, χυδαίους, κακούς και αποκρουστικούς δαίμονας
«Συ δε, Κύριε, έως πότε … ίνα τί με εγκατέλιπες»;
Η μεγάλη και ασύγκριτος πείρα των Πατέρων ημών από γενεάς εις γενεάν έδειξεν ότι σχετικώς πολλοί ηξιώθησαν επισκέψεων της χάριτος εν τη αρχή της προς τον Θεόν στροφής, αλλά μόνον ολίγοι υπέμειναν εις εκείνον τον αγώνα, όστις είναι απολύτως απαραίτητος, ίνα ο ασκητής επανακτήση εν επιγνώσει πλέον την χάριν της οποίας ηξιώθη Μεταξύ αυτών των ολίγων δέον όπως καταταγή ο Σιλουανός Λέξεις δεν δύνανται να αποδώσουν την αδημονίαν ουδέ μιας νυκτός του αγώνος της εγκαταλειφθείσης υπό της χάριτος ψυχής, εις τον οποίον εκείνος διήλθεν ολοκλήρους χρόνους Ενθυμούμεθα ότι ο Γέρων, όστις εν γένει δεν ηγάπα να ομιλή περί εαυτού, είπεν: «Εάν δεν έδιδεν εις εμέ ο Κύριος εξ αρχής να γνωρίσω το άμετρον της αγάπης Αυτού προς τον άνθρωπον, δεν θα ηδυνάμην ουδέ μίαν τοιαύτην νύκτα να υπομείνω· και όμως διήλθον πλήθος»
Δεκαπέντε χρόνοι παρήλθον από της ημέρας της εμφανίσεως του Κυρίου εις αυτόν Και ιδού, εις τινα εξ αυτών των μαρτυρικών νυκτερινών αγώνων προς τους δαίμονας, ότε παρά τας προσπαθείας αυτού δεν ηδύνατο να προσευχηθή καθαρώς, ηγέρθη ο Σιλουανός από του σκαμνίου, ίνα ποιήση μετανοίας, αλλά είδεν ενώπιον αυτού γιγαντιαίαν μορφήν δαίμονος, ισταμένου προ της εικόνος και αναμένοντος να λάβη δι’ εαυτόν την προσκύνησιν Το κελλίον έγεμε δαιμόνων Ο Σιλουανός εκάθισε πάλιν εις το σκαμνίον και, κύψας την κεφαλήν, εν οδύνη καρδίας προέφερε την προσευχήν
«Κύριε, βλέπεις ότι θέλω να προσευχηθώ μετά καθαρού νου, αλλ’ οι δαίμονες δεν με αφήνουν Δίδαξόν με τί πρέπει να πράττω δια να μη με ενοχλούν;»
Και ήκουσεν εν τη ψυχή την απάντησιν:
«Οι υπερήφανοι πάντοτε ούτως υποφέρουν εκ των δαιμόνων»
«Κύριε δίδαξόν με τί πρέπει να πράττω, ίνα ταπεινωθή η ψυχή μου», λέγει ο Σιλουανός
Και εκ νέου ήλθεν απάντησις εκ του Θεού εν τη καρδία:
«Κράτει τον νουν σου εις τον άδην, και μη απελπίζου» (σ )
Η σύντομος αύτη εν προσευχή συνομιλία μετά του Θεού υπήρξε νέον, λίαν σπουδαίον γεγονός εις την ζωήν του Σιλουανού Μέσον ασύνηθες, ακατάληπτον, κατά το φαινόμενον σκληρόν, αλλ’ εκείνος εδέχθη αυτό μετά χαράς και ευγνωμοσύνης Η καρδία αυτού ησθάνθη ότι ο Κύριος είναι ελεήμων προς αυτόν και ο Ίδιος χειραγωγεί αυτόν Να κρατή εαυτόν εις τον άδην δεν ήτο δια τον Σιλουανόν νέον τι Προ της εις αυτόν εμφανείας του Κυρίου είχε διαμείνει εν αυτώ Το καινόν εις την θείαν υπόδειξιν ήτο το «και μη απελπίζου» Προηγουμένως έφθασε μέχρι του σημείου της απελπισίας Νυν εκ νέου, μετά πολλά έτη βαρέος αγώνος, συχνών εγκαταλείψεων, εβίωσεν ώρας, αν μη απελπισίας, όμως παραπλησίων προς αυτήν παθημάτων Η μνήμη του οφθέντος Κυρίου εφύλαττεν αυτόν από της εσχάτης απογνώσεως, αλλά τα παθήματα εκ της απωλείας της χάριτος παρέμενον ουχί ολιγώτερον οδυνηρά Τω όντι, εκείνο όπερ έζη ήτο ωσαύτως απελπισία, αλλ’ ετέρου είδους ή η πρώτη Κατά την διάρκειαν τοσούτων ετών, παρά τους μόχθους μέχρι των εσχάτων ορίων των δυνάμεων αυτού, δεν κατώρθωσε το ποθούμενον, και ως εκ τούτου απώλεσε την ελπίδα ότι θα επετύγχανέ ποτε τούτου Ότε, μετά επίπονον αγώνα δια προσευχήν, ηγέρθη από του σκαμνίου, ίνα ποιήση μετανοίας εις τον Θεόν, και είδεν ενώπιον αυτού ένα δαίμονα αναμένοντα λατρείαν προς αυτόν, τότε η ψυχή αυτού επόνεσεν ισχυρώς Και ιδού, ο Ίδιος ο Κύριος έδειξεν εις αυτόν την οδόν προς την καθαράν προσευχήν
Αναγνωρίζομεν ότι οιαδήποτε απόπειρα διατυπώσεως δια λόγων ενός βαθέως πνευματικού γεγονότος τυγχάνει ανεπαρκής Μη δυνάμενοι όμως να πράξωμεν καλύτερόν τι, προσφεύγομεν εις ό,τι καθίσταται εις ημάς προσιτόν
Αλλ΄ εις τί συνίσταται η ουσία της υποδείξεως του Θεού προς τον πατέρα Σιλουανόν;
Εις το ότι από του νυν απεκαλύφθη εις την ψυχήν αυτού, και τούτο ουχί αφηρημένως ή διανοητικώς αλλ’ υπαρξιακώς, ότι ρίζα πασών των αμαρτιών, σπόρος του θανάτου, τυγχάνει η υπερηφανία· ότι ο Θεός είναι ταπείνωσις Εγνώρισεν ότι εκείνη η ανεκλαλήτως γλυκεία και μεγάλη ταπείνωσις του Χριστού, της οποίας έλαβε πείραν κατά την στιγμήν της Εμφανείας είναι αναφαίρετον ιδίωμα της Θείας αγάπης, του Θείου Είναι Ως εκ τούτου όστις επιθυμεί να ενωθή μετά του Θεού δέον όπως ενδυθή την ταπείνωσιν Από του νυν εγνώρισεν εν αληθεία ότι όλος ο αγών οφείλει να κατευθύνηται προς απόκτησιν της ταπεινώσεως Νυν η ψυχή του Σιλουανού πανηγυρίζει, πανηγυρίζει δι’ όλως ιδιαιτέρου τρόπου, αγνώστου εις τους υιούς του αιώνος τούτου Εδόθη εις αυτόν να γνωρίση το μέγα μυστήριον του Είναι, να γνωρίση τούτο οντολογικώς Ώ, πόσον ελεήμων ο Κύριος! Αποκαλύπτει τα θεία μυστήρια εις τον ταπεινόν δούλον Αυτού και διδάσκει εις αυτόν τας οδούς της αιωνίου ζωής! Από του νυν ο Σιλουανός δι’ όλων των δυνάμεων της ψυχής αυτού θα οδεύη την οδόν, την οποίαν ο Ίδιος ο Θεός υπέδειξεν εις αυτόν
Ήρχισε νέον στάδιον εις την πνευματικήν ζωήν του μοναχού Σιλουανού Η πρώτη εις αυτόν εμφάνισις του Κυρίου υπήρξε πλήρης απεριγράπτου φωτός Εξέχεεν επ’ αυτόν πλούτον αισθημάτων: την δύναμιν της αγάπης, την χαράν της αναστάσεως, το αληθινόν και αξιόπιστον συναίσθημα της «εκ του θανάτου προς ζωήν» μεταβάσεως (Ιωάν ε’ ) Αλλά γεννάται το ερώτημα: Δια τί τότε εκρύβη εκείνο το φως; Δια τί δεν υπήρξε το δώρημα αμετάκλητον κατά τον λόγον του Κυρίου: «και την χαράν υμών ουδείς αίρει αφ’ υμών»; (Ιωάν ιστ’ ) Ήτο άρα γε το δώρημα ατελές, ή η ψυχή ήτο ανίκανος να βαστάση τούτο;
Κατέστη πλέον έκδηλος η αιτία της απωλείας της χάριτος: Η ψυχή δεν κατείχεν ούτε την ορθήν γνώσιν, ούτε τας απαιτούμενας δυνάμεις, ίνα διαφυλάξη αυτήν Νυν όμως εδόθη εις τον Σιλουανόν το «φως το της γνώσεως» και το «συνιέναι τας Γραφάς» Ενώπιον του πνευματικού αυτού οφθαλμού διηνοίχθη καθαρώς η οδός προς την σωτηρίαν και απεκαλύφθησαν εις αυτόν πλείστα μυστήρια εκ των Βίων των Αγίων και των έργων των Πατέρων
Πνεύματι εισεχώρησεν εις το μυστήριον του αγώνος του Οσίου Σεραφείμ του Σαρώφ, όστις μετά την προς αυτόν εμφάνισιν του Κυρίου εν τω ναώ κατά την ώραν της Λειτουργίας, αισθανόμενος την απώλειαν της χάριτος και την θείαν εγκατάλειψιν, χιλίας ημέρας και χιλίας νύκτας ίστατο επί μιας πέτρας εν τη ερήμω ικετεύων μετά κραυγής: «Ο Θεός, ίλεως γενού μοι τω αμαρτωλώ»
Απεκαλύφθη εις αυτόν η αληθής έννοια και δύναμις της απαντήσεως του Αββά Ποιμένος του Μεγάλου προς τους μαθητάς αυτού: «Πιστεύσατε τέκνα! Εις τον τόπον όπου βάλλεται ο σατανάς, εκεί βάλλομαι»
Κατενόησεν ότι ο Μέγας Αντώνιος εστάλη υπό του Θεού εις τον Αλεξανδρινόν υποδηματοποιόν, ίνα διδαχθή το πνευματικόν έργον εκείνου Έμαθεν εξ αυτού να σκέπτηται ενδομύχως: «Οι πάντες σώζονται, εγώ δε μόνος απόλλυμαι»
Εύληπτον κατέστη εις αυτόν ότι ο Αββάς Σισώης ο Μέγας είχε κατά νουν ακριβώς αυτήν την σκέψιν, ήτοι «οι πάντες σώζονται, εγώ δε μόνος απόλλυμαι», ότε έλεγεν εις τους αδελφούς: «Τίς δύναται βαστάσαι τον λογισμόν Αντωνίου; Πλην οίδα άνθρωπον, όστις μετά καμάτου δύναται βαστάσαι τον λογισμόν αυτού» (ο άνθρωπος ούτος ήτο αυτός ο Σισώης)
Αντελήφθη τί ηγνόει ο Αββάς Μακάριος ο Αιγύπτιος, ότε έλεγεν: «Είσελθε εις την σεαυτού καρδίαν και ποίησον πόλεμον προς τον σατανάν» Εγνώρισεν εις τί συνίσταται η άσκησις των δια Χριστόν σαλών και γενικώς η οδός την οποίαν ηκολούθησαν οι μεγάλοι της ερήμου Πατέρες: Βησσαρίων, Γεράσιμος ο Ιορδανίτης, Αρσένιος ο Μέγας και οι λοιποί
Ω, πόσον ελεήμων ο Κύριος! Δίδει εις τον ταπεινόν δούλον αυτού Σιλουανόν να γνωρίση τα μυστήρια Αυτού, αποκαλύπτει εις αυτόν οδούς ζωής· αποκαλύπτει ουχί κατά τρόπον αφηρημένον, διανοητικόν, αλλά δια του «ιδίου του πράγματος», ήτοι οντολογικώς
Εγνώρισε πλέον εκ πείρας ότι πεδίον των πνευματικών συγκρούσεων μετά του κακού, του κοσμικού κακού, τυγχάνει αυτή αύτη η καρδία του ανθρώπου Είδε Πνεύματι ότι η υπερηφανία είναι η πανώλεθρος εκείνη δύναμις, ήτις απομακρύνει τους ανθρώπους από του Θεού και εμβάλλει τον κόσμον εις αναριθμήτους δυστυχίας και θλίψεις Αύτη είναι η μάστιξ της ανθρωπότητος, το διαβολικόν εκείνο σπέρμα του θανάτου, όπερ βυθίζει όλην την γην εις το σκότος της απογνώσεως Από του νυν ο πατήρ Σιλουανός, ο γίγας ούτος του πνεύματος, θα συγκεντρώση τας δυνάμεις αυτού εις τον αγώνα δια την απόκτησιν της ταπεινώσεως του Χριστού Μεταφερόμενος πνεύματι εις την ζωήν των Πατέρων, κατενόησεν ότι η γνώσις της οδού προς την θείαν αιωνιότητα διαφυλάττεται πάντοτε εν τη Εκκλησία και ότι τη ενεργεία του Αγίου Πνεύματος παραδίδεται ανά τους αιώνας από γενεάς εις γενεάν
Πολλοί ερχόμενοι εις επαφήν μετά των μοναχών, ουδέν το αξιόλογον βλέπουν εις αυτούς και απομακρύνονται ανικανοποίητοι, και δη «απογοητευμένοι» Συμβαίνει δε τούτο επειδή πλησιάζουν τον μοναχόν μετ’εσφαλμένου κριτηρίου και ακαταλλήλων αναζητήσεων
Ο μοναχός εγκαρτερεί εις ακατάπαυστον αγώνα, και ουχί σπανίως εις άκρως έντονον Αλλ’ ο ορθόδοξος μοναχός δεν είναι φακίρης Αυτόν ουδόλως θέλγει η δι’ ειδικών ασκήσεων επιτυχία ιδιοτύπου αναπτύξεως των ψυχικών δυνάμεων, όπερ τοσαύτην εμποιεί εντύπωσιν εις πολλούς αμαθείς αναζητητάς της μυστικιστικής ζωής Ο μοναχός διεξάγει ισχυρόν και επίμονον πόλεμον Τινές εξ αυτών, ως ο Σιλουανός, διεξάγουν τιτάνιον αγώνα άγνωστον εις τον κόσμον, ίνα φονεύσουν τον υπερήφανον όφιν, τον εμφωλεύοντα εις τα άδηλα βάθη της ψυχής, ίνα γένωνται άνθρωποι, αληθινοί άνθρωποι, κατ’ εικόνα του τελείου Ανθρώπου Χριστού, ήγουν πραείς και ταπεινοί (βλ Ματθ ια’ )
Ξένοι και ακατάληπτος εις τον κόσμον η χριστιανική ζωή Το πάν εν αυτή παρουσιάζεται παράδοξον, εις τάξιν αντίθετον της τάξεως του κόσμου, και είναι αδύνατον να παραστήσωμεν αυτήν δια λόγων Η μόνη οδός προς επίγνωσιν είναι να ποιήσωμεν το θέλημα του Θεού, τουτέστι να τηρήσωμεν τας εντολάς του Χριστού, οδόν υποδειχθείσαν υπ’ Αυτού του Ιδίου
Ο Γέρων Σιλουανός, μετά την εις αυτόν δοθείσαν υπό του Κυρίου αποκάλυψιν, επορεύετο σταθερώς την πνευματικήν οδόν Έκτοτε η «ηγαπημένη ωδή» αυτού, ως ο ίδιος εξεφράζετο, ήτο:
«Εντός ολίγου αποθνήσκω και η τάλαινα ψυχή μου κατέρχεται εις τον στενόν ζοφερόν άδην, και εκεί μόνος εγώ οδυνώμενος εν τη ασβέστω φλογί θα κλαίω: Πού είσαι, Κύριε μου, το φως της ψυχής μου; Ίνα τί με εγκατέλιπες; Δεν δύναμαι να ζω χωρίς Σου»
Η πνευματική αύτη εργασία ταχέως ωδήγησεν αυτόν εις την ειρήνην της ψυχής και την καθαράν προσευχήν Η χάρις ήδη δεν εγκαταλείπει αυτόν, ως πρότερον Φέρων αυτήν εν τη καρδία αυτού αισθητώς, αισθάνεται την ζώσαν παρουσίαν του Θεού· πληρούται εκπλήξεως ενώπιον της ευσπλαγχνίας Αυτού Η βαθεία ειρήνη του Χριστού πλημμυροί την ψυχήν αυτού και το Πνεύμα το Άγιον πληροί αυτόν δυνάμεως αγάπης Όμως, αν και δεν ήτο πλέον αδόκιμος, ως πρότερον, αν και εκ του μακρού και βαρέος αγώνος εξήλθε σεσοφισμένος, αν και εξ αυτού διεμορφώθη έμπειρος πνευματικός μαχητής, εν τούτοις εξηκολούθει να πάσχη εκ του ευμεταβλήτου και ασταθούς της ανθρωπίνης φύσεως και εξηκολούθει να θρηνή μετ’ αλαλήτου κλαυθμού καρδίας, ότε ηλαττούτο εν αυτώ η χάρις Και αύτη προσέτι η πυρίνη οδός δεν απεδείχθη βραχεία Άλλα δεκαπέντε έτη παρήλθον μέχρις ότου λάβη την δύναμιν να αποκρούη δι’ απλής εσωτερικής κινήσεως του νοός, απαρατηρήτου έξωθεν, παν ό,τι προηγουμένως έπληττεν αυτόν βαρέως
Ενώ ηυξάνοντο αι επισκέψεις της χάριτος εις δύναμιν και διάρκειαν,ηύξανεν εν τη ψυχή του Σιλουανού και η ευγνωμοσύνη προς τον Θεόν «Ώ Κύριε, απορώ πώς να Σε ευχαριστήσω δεόντως δια το νέον άρρητον έλεός Σου, διότι αποκαλύπτεις τα μυστήριά Σου εις αμαθή και αμαρτωλόν, ως είμαι εγώ Ο κόσμος απόλλυται εις τας αλύσεις της απογνώσεως, ενώ εις εμέ, τον τελευταίον και χείριστον πάντων, ανοίγεις την είσοδον εις την αιώνιον ζωήν Κύριε, δεν δύναμαι μόνος … Δος εις όλον τον κόσμον να Σε γνωρίσουν»
Άρχεται βαθμηδόν εν τη προσευχή αυτού να επικρατή η θλίψις δια τον κόσμον, δια τους αγνοούντας τον Θεόν «Να προσεύχησαι υπέρ των ανθρώπων σημαίνει να χέης αίμα», έλεγεν ο Γέρων, διδαχθείς την άμωμον αγάπην του Χριστού Πνεύματι Αγίω Η αγάπη του Χριστού είναι μακαριότης μη συγκρινομένη προς ουδέν των εν τω κόσμω τούτω, και συγχρόνως είναι πάθος, μεγαλύτερον παντός άλλου πάθους, μαρτύριον μέχρι θανάτου
Να αγαπάς δια της αγάπης του Χριστού σημαίνει να πίνης εκείνο το ποτήριον, όπερ Αυτός ο Άνθρωπος‐Χριστός εδεήθη του Πατρός «παρελθείν» απ’ Αυτού Δια της καθαράς προσευχής διδάσκεται ο ασκητής τα μεγάλα μυστήρια
του Πνεύματος Εισερχόμενος δια του νοός εις την καρδίαν, πρώτον εις αυτήν την σαρκίνην καρδίαν, διεισδύει εις εκείνα τα βάθη αυτής, τα οποία δεν είναι πλέον σάρξ Ευρίσκει την «βαθείαν» καρδίαν, την πνευματικήν, την μεταφυσικήν, και εν αυτή βλέπει ότι το είναι όλης της ανθρωπότητος δεν είναι δι’ αυτόν ξένον τι, αλλότριον, αλλ’ αχωρίστως συνδεδεμένον μετά της προσωπικής αυτού υπάρξεως
«Ο αδελφός ημών είναι η ζωή ημών», έλεγεν ο Γέρων
Δια της αγάπης του Χριστού αισθανόμεθα όλους τους ανθρώπους ως αναπόσπαστον μέρος της υποστατικής ημών υπάρξεως Ο Γέρων ήρχισε να αντιλαμβάνηται την εντολήν «αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν» ουχί ως ηθικόν κανόνα Εις την λέξιν «ως» διέβλεπεν αναφοράν ουχί εις το μέτρον της αγάπης, αλλ’ εις την οντολογικήν κοινότητα του είναι πάντων των ανθρώπων
«Ο Πατήρ κρίνει ουδένα, αλλά την κρίσιν πάσαν δέδωκε τω Υιώ … ότι Υιός ανθρώπου εστί» (Ιωάν ε’ και ) Ούτος ο Υιός του ανθρώπου, ο Μέγας Κριτής του κόσμου, θα είπη κατά την Κρίσιν ότι ο «είς τούτων των ελαχίστων» είναι Αυτός ο Ίδιος Εν άλλοις λόγοις την ύπαρξιν εκάστου ανθρώπου περικλείει εν τη ιδία Αυτού υποστατική υπάρξει Ο Υιός του ανθρώπου φέρει εν Εαυτώ ολόκληρον την ανθρωπότητα και έπαθε δι’ «όλον τον Αδάμ» Ο Απόστολος Παύλος λέγει ότι και ημείς οφείλομεν να οικειοποιηθώμεν τον ίδιον τρόπον ζωής, να έχωμεν το αυτό φρόνημα, «ό και εν Χριστώ Ιησού» (Φιλ β’ )
Το Πνεύμα το Άγιον, διδάσκον εις τον Σιλουανόν την αγάπην του Χριστού, έδιδεν εις αυτόν το χάρισμα να ζη αληθώς την αγάπην αυτήν, ήτις περιπτύσσεται όλην την ανθρωπότητα Δια της υστάτης εντάσεως προσευχής, μετά βαθέος πένθους υπέρ όλου του κόσμου, κατέστη ούτος οικείος του «όλου Αδάμ» και συνεδέθη μετ’ αυτού δια δεσμών ισχυρών Ούτος βιώσας την ανάστασιν της ψυχής ηδύνατο κατά φυσικόν τρόπον να δέχηται πάντα άνθρωπον ως τον αιώνιον αδελφόν αυτού Εν τη επιγείω ζωή υπάρχει διαδοχική τις σειρά, αλλ’ εν τη αιωνιότητι οι πάντες είμεθα έν, και δια τούτο έκαστος εξ ημών οφείλει να μεριμνά ουχί μόνον περί εαυτού αλλά και περί της πανενότητος
Μετά την εμπειρίαν των βασάνων του άδου, μετά την υπόδειξιν του Θεού
«κράτει τον νουν σου εις τον άδην», δια τον Γέροντα Σιλουανόν ήτο ιδιαιτέρως χαρακτηριστική η προσευχή υπέρ των νεκρών, οίτινες «υπάρχουν εν βασάνοις» Προσηύχετο ωσαύτως υπέρ των ζώντων και των επερχομένων γενεών Εις την εξερχομένην των ορίων του χρόνου προσευχήν αυτού εξέλιπε πάσα ιδέα περί των παροδικών φαινομένων της προσκαίρου ζωής Εν τη υπέρ του κόσμου θλίψει εδόθη εις αυτόν να διακρίνη τους ανθρώπους εις τους γνωρίσαντας τον Θεόν και τους μη γνωρίσαντας Αυτόν Η σκέψις ότι άνθρωποι θα βασανίζωνται εις το «σκότος το εξώτερον» ήτο δι’ αυτόν αφόρητος
Ενθυμούμενος την συνομιλίαν αυτού μετά τινος ερημίτου, όστις έλεγεν: ‐ Ο Θεός θα τιμωρήση όλους τους αθέους Θα καίωνται εις το αιώνιον πυρ Οφθαλμοφανώς η ιδέα ότι οι άθεοι θα ετιμωρούντο εις το αιώνιον πυρ προεξένει εις αυτόν ικανοποίησιν, κατά τον ψαλμωδόν: «Ευφρανθήσεται δίκαιος, όταν ίδη εκδίκησιν» (Ψαλμ νγ’ ‐) Μετά καταφανούς συγκινήσεως ο Γέρων απήντησε:
‐ Λοιπόν, ειπέ εις εμέ, παρακαλώ, εάν σε βάλουν εις τον παράδεισον και ίδης εκείθεν ότι καίεταί τις εν τη φλογί του άδου, θα είσαι άρα γε αναπεπαυμένος;
‐ Αλλά τι δύναται γενέσθαι; Αυτοί οι ίδιοι είναι ένοχοι, λέγει εκείνος
Τότε ο Γέρων μετά τεθλιμμένου βλέμματος απεκρίθη:
‐ Η αγάπη δεν δύναται να υποφέρη τούτο … Πρέπει να προσευχώμεθα υπέρ πάντων
Και τω όντι εκείνος προσηύχετο υπέρ πάντων Το να προσεύχηται μόνον δι’ εαυτόν ήτο ήδη ξένον εις αυτόν· «πάντες γαρ ήμαρτον και υστερούνται της δόξης του Θεού» (Ρωμ γ’ ) Δι’ αυτόν, όστις είδε κατά το δοθέν εις αυτόν μέτρον την δόξαν του Θεού και εβίωσε την στέρησιν αυτής, και η σκέψις έτι τοιαύτης στερήσεως απέβη αβάστακτος Η ψυχή αυτού ετήκετο εκ της σκέψεως ότι πολλοί άνθρωποι ζουν αγνοούντες τον Θεόν και την αγάπην Αυτού και προσηύχετο μεγάλη ευχή, όπως ο Κύριος κατά την άφατον Αυτού αγάπην δώση να γνωρίσουν Αυτόν δια Πνεύματος Αγίου
Μέχρι του τέλους της ζωής αυτού, παρά τας εξηντλημένας δυνάμεις και τας ασθενείας, διεφύλαξε την συνήθειαν να κοιμάται μόνον κατά διαστήματα Έμενεν εις αυτόν πολύς χρόνος δια την κατά μόνας προσευχήν και προσηύχετο αδιαλείπτως, μεταβάλλων κατά την περίστασιν τον τύπον της προσευχής, αλλά ιδιαιτέρως και εκτενέστερον προσηύχετο την νύκτα, προ του όρθρου
Τότε εδέετο υπέρ ζώντων και τεθνεώτων, υπέρ φίλων και εχθρών, υπέρ πάντων
Τί εσκέπτετο, τί ησθάνετο, τί έλεγεν εις τον Θεόν κατά τας μακράς νύκτας της υπέρ του κόσμου προσευχής;
Παραδείγματα τοιούτων προσευχών έχομεν εις τινας σημειώσεις του Γέροντος Δι’ αυτών δυνάμεθα να εισδύσωμεν μέχρι τινος εις το μυστήριον τούτο της ψυχής του αγίου ανδρός
Αι λέξεις των προσευχών αυτών προφέρονται βραδέως η μία μετά την άλλην Εκάστη λέξις συναρπάζει μετά δυνάμεως όλον το είναι του ανθρώπου Όλος ο άνθρωπος συνάγεται «εν ενί», συνάγεται έτι και σωματικώς Η αναπνοή αλλάσσει, αναχαιτίζεται ή, καλύτερον, γίνεται συνεσταλμένη, ίνα μη κωλύη δια της «τόλμης» αυτής την ορμήν και την συγκέντρωσιν του πνεύματος
Ο όλος νους, η όλη καρδία, όλον το σώμα άχρις οστέων και μυελών, το παν συνενούται επί το αυτό Ο νους αοράτως σκέπτεται τον κόσμον Η καρδία αοράτως ζη το πάθος του κόσμου, και εν αυτή ταύτη τη καρδία το πάθος φτάνει το έσχατον όριον Η καρδία, ή μάλλον όλη η ύπαρξις, πληρούται δακρύων, καταβυθίζεται εις θρήνον
Δεν ήσαν αι προσευχαί του Γέροντος πολύλογοι, αλλά διήρκουν επί μακράς ώρας
Συχνάκις η προσευχή πορεύεται άνευ λόγων· ο νους εν τινι ιδιαιτέρα καταστάσει νοεί τα πάντα εν ταυτώ Η ψυχή τότε, ανά πάσαν στιγμήν, δύναται να απολέση την αντίληψιν του κόσμου και την αίσθησιν του σώματος Ο νους παύει να νοή δια κεχωρισμένων εννοιών Τότε το πνεύμα του ανθρώπου εν ηρέμω εκπλήξει καθορά αοράτως μόνον τον Θεόν
«Όταν ο νους είναι όλος εν τω Θεώ, τότε ο κόσμος λησμονείται εντελώς» έλεγεν ο Γέρων
Όταν όμως δι’ άγνωστον αιτίαν λαμβάνη τέλος η εν τω Θεώ αύτη διαμονή, τότε παύει η ψυχή να προσεύχηται· ειρηνεύει, πληρούται αγάπης και βαθείας αναπαύσεως, συγχρόνως δε κατέχεται υπό τινος λεπτής λύπης δια την απομάκρυνσιν του Κυρίου, διότι η ψυχή ποθεί να μένη αιωνίως μετ’ ΑυτούΗ ψυχή ζη τότε το υπόλειμμα της θεωρίας
Ο ΑΓΙΟΣ ΣΙΛΟΥΑΝΟΣ Ο ΑΘΩΝΙΤΗΣ
Μετάφρασις εκ του ρωσικού υπό του ιδίου του συγγραφέως και του Ιερομ. Ζαχαρίου
Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας1999
Τίτλος πρωτοτύπου:
СТАРЕЦ СИЛУАН, ИЕРОМОН СОФРОНИЙ, Paris 1952.
Η επεξεργασία, επιμέλεια και μορφοποίηση κειμένου και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο
© ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
http://www.alavastron.net/
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου