Ιστορικές μαρτυρίες για τήν ύπαρξη του Αγίου Φωτός
Εντιμότατε κ. Διευθυντά, Χαίρετε εν Κυρίω πάντοτε. Εις το ύπ' αριθμ. 1477 της 25ης "Οκτωβρίου έ.έ. της εγκρίτου εφημερίδος υμών και εις την στήλη "Έπιστολαί αναγνωστών", έδημοσιεύθη επιστολή του άναγνώστου σας κ. Ιωάννου Καρδάση περί του Άγιου φωτός του Παναγίου Τάφου. Ούτος λαβών αφορμή έπιστολάς και άρθρα αναγνωστών και συνεργατών σας, ως επίσης και την συνέντευξιν εις τον Δίαυλον ""ΜΕGA" κατά την 11. 04. 01 του Τοποτηρητού, τότε του Πατριαρχικού θρόνου της Σιωνίτιδος Εκκλησίας των Ιεροσολύμων, άναγνώσας δε, ως αναφέρει, την εργασία του Καθηγητού της εν Θεσσαλονίκη θεολογικής Σχολής κ. Κωνσταντίνου Καλοκύρη και αφού μελέτησε και την αναδημοσιευθείσαν, ως ποιεί μνεία, εαυτήν του Αγίου Φωτός, υπό του αειμνήστου ιστοριοδίφου Άρχιμανδρίτου Καλλίστου Μηλιαρά, εις το Εκκλησιαστικό περιοδικό Σύγγραμμα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων "Νέα Σιών" τομ. ΝΘ' 1967, σελ. 235237, καταλήγει εις το εξής συμπέρασμα: "Εκ των ανωτέρω αναφερομένων στοιχείων σαφώς καταφαίνεται ότι το "Αγιον Φως, πού λαμβάνεται το μεσημέρι του Μ. Σαββάτου από τον Πανάγιο Τάφο, από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων δεν είναι θεόσταλτο και δεν αναπέμπεται κατά θαυματουργικό τρόπο, αλλά ανάπτεται από το φυσικό φως της ακοίμητης κανδήλας, μετατρεπόμενο σε φως "Άγιο με την ειδική ευχή, πού αναπέμπεται από τον Πατριάρχη...".
Ό αξιότιμος κ. αναγνώστης σας θα έπρεπε, αφού τον απασχολεί το θέμα του Άγιου Φωτός, να ανάγνωση μετά προσοχής τάς εργασίας του λαμπρού εκείνου Αγιοταφίτου, μοναδικού ερευνητού των ιστορικών πηγών, βραβευθέντος δι' αυτό υπό της Ακαδημίας Αθηνών και άναγορευθέντος επιτίμου διδάκτορας της Θεολογικής Σχολής Αθηνών, δια την μοναδικότητα, την πρωτοτυπία και την συμφώνως ταίς ύπαρχούσαις πηγές συγγραφή αυτών. Ό Αρχιμανδρίτης Κάλλιστος Μηλιαράς εις την αναδημοσιευθείσαν των 1967, ως προελέχθη, εργασία του "ιστορική Μελέτη περί του αγίου Φωτός", ερευνά το θέμα συμφώνως ταις ιστορικές πηγές και τη Ίεροσολυμιτική παράδοση.
Βεβαίως, πέρα των καταγεγραμμένων μαρτυριών προέχει ή πίστης εις αυτό και ή εμπειρία των χιλιάδων προσκυνητών, οι όποιοι συρρέουν από των πρωτοβυζαντινών χρόνων εις την Άγίαν Πόλιν Ιερουσαλήμ, την Πόλιν του Βασιλέως Χριστού, προκειμένου να λάβουν δια χειρών του Έλληνος Πατριάρχου το Θεόσταλτον "Αγιον Φως. Πολλάκις, ως μαρτυρείτε, ανάβουν τα κηρία αυτών εκ του περιφερόμενου Άγιου Φωτός κατά τρόπον παράδοξων και όλως θαυματουργικό. Γραπτός δε περί τούτου μαρτυρίας εχομεν αρχαίας και αρκετός. Παραθέτω, εν συνεχεία τινας εξ αυτών προς έπιβεβαίωσιν της μαρτυρίας της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων περί του Αγίου φωτός:
1.Ό Επίσκοπος Έμέσης (του Πατριαρχείου Αντιοχείας) Βασίλειος, αναφέρει χαρακτηριστικούς ότι κατά το πρώτον ήμισυ του θ' αιώνος, εις την εκλογή του Άγιου Θεόδωρου, ασκητού της Λαύρας του Όσιου Σάββα εν Ιερουσαλήμ, εις Αρχιεπίσκοπο Εδέσσης και συλλειτουργήσας μετά των Πατριαρχών Αντιοχείας και Ιεροσολύμων "το Μέγα Σάββατο και μετά την των κανδήλων της Άγιας Αναστάσεως ουράνιο φωτί δαδουχίαν..." (Βίος του Άγιου Θεοδώρου Εδέσσης, έκδοσης Πομιαλόβσκη, Πετρούπολης 1892, σελ. 38).
2.Ό "Βασιλικός Κληρικός" της Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως επισκεφθείς τω 947 τους Αγίους Τόπους επί Πατριάρχου Ιεροσολύμων Χριστοδούλου του Α' (937-950) και Αυτοκράτορας Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου του Ζ', εις επιστολή του προς τον αυτοκράτορα, περιγράφει τάς κακουχίας των Άγιοταφιτων Πατέρων, αλλά και τον "λίαν παράδοξων" τρόπον της του Ναού "φωτοφανείας έλλαμψιν" ως έξης:"... Ό δε πάνσοφος αρχιεπίσκοπος άμα τω συν αυτώ κλήρο... επί τον "Αγιον Τάφον έσπευδε του Κυρίου... τοις βεβήλοις (δε) Άγαρηνοίς τον Θείον Τάφον ήσφαλίσαντο, (Ούτος) κατά ανατολάς ύψώσας τάς μωσαϊκός χείρας (αυτού) συν τω χριστωνύμω λαό εκτενώς καθικέτευε τον των όλων Θεόν. Περί δε ωραν έκτη της ημέρας ("Αγιον Μέγα Σάββατο) των Θειο Τάφο ένατενίσας του Σωτήρος, ορά την θεία φωτοφάνεια, δι' αγγέλου γαρ αύτώ πρόσεστιν ή της θύρας είσοδος καιρόν ούν λαβών προς το άπ' εκείνου του φωτός μεταδούναι τοις εν τη αγία του Θεού μεγάλη Εκκλησία πολυφωτίοις, καθώς τούτο ποιείν είώθει, οϋπω τω Τάφο άνακύψας και έξαπίνης ην ιδείν πάσαν την του Θεού Εκκλησία άνέπαφον Θείου Φωτός πληρωθεΐσαν..." (Ή επιστολή αύτη διεσώθη εν χειρόγραφο της Λαύρας του Αγίου Σάββα και έδημοσιεύθη το 1807 εις το "Προσκυνητάριο" του ΑΡΧΙΜ. Χρύσανθου).
3. Ό Ρώσος Ηγούμενος Δανιήλ, επισκεφθείς κατά το 11061107, επί Σταυροφοροκρατορίας τους Άγιους Τόπους και αναφερόμενος εις το Οδοιπορικό" του περί του Αγίου Φωτός γράφει τα εξής: 'Την πρωίαν του Αγίου Μεγάλου Σαββάτου, κατά την ΣΤ' ώραν της ημέρας (Βυζαντινό ωρολόγιο), ο λαός σωρηδόν συνηθροίσθη ενώπιον του Ναού της Άνα στάσεως... (...Περιγραφή τελετής)... Τελευτώσης δε της Θ' ώρας... φαίνεται μικρά νεφέλη ερχόμενη εξ ανατολών και Ιστάμενη άνωθεν του υπερκειμένου της Εκκλησίας Τρούλου, ή δε βροχή έπεσε επί του Αγίου Τάφου και τότε εφάνη ευθύς το φως επί του Αγίου Τάφου και λάμψης καταπληκτική και λαμπρά εξήλθε εξ αυτού... Το "Αγιον Φως μοι εφάνη διάφορον του συνήθους φωτός, ή λάμψης αυτού είχε τι Ιδιάζον, ή δε φλοξ ην ερυθρά.." (Βενιαμίν Ίωαννίδου, Προσκυνητάριο της Αγίας Γης, Εν Ίεροσολύμοις 1877, σελ. 240-41).
4.Ό επίσης Ρώσος προσκυνητής Άρχιμ. Άγρεθένιος, επισκεφθείς την Αγία Γη το 1375 αναφέρει τα εξής περί του Αγίου Φωτός: "... ο Πατριάρχης (και οι λοιποί Κληρικοί, τους οποίους κατονομάζει)... περιήλθαν τον Τάφον του Κυρίου δις και κατά τον τρίτον κύκλο έφάνη άνωθεν του Άγιου Τάφου λεπτός καπνός. Είτα ήνοιξαν τον Τάφον (Ί. Κουβούκλιο) και εισήλθε ο Πατριάρχης, μετ' αυτόν δε ο Αρμένιος Επίσκοπος, διότι επληρώθη φωτός το ιερόν άντρον και ήναψαν πάσαι αϊ κανδήλαι, άίτινες είχον σβεσθή από της Μ. Πέμπτης, ούσαι προπαρασκευασμένοι..."(Άρχιμ. Καλλίστου Μηλιαρά, οι "Άγιοι Τόποι εν Παλαιστίνη και τα έπ' αυτών δίκαια του Ελληνικού Έθνους, Τόμος', Εν Ίεροσολύμοις 1928, σελ. 484 (ένθα ή αναφορά των πηγών).
5.Ό Ρώσος προσκυνητής Αρσένιος Σουχάνωφ, επισκεφθείς τους Αγίους Τόπους επί Πατριάρχου Ιεροσολύμων Παϊσίου (1645-1661) το 1652 περιγράφει ως ακολούθως εις το "Προσκυνητάριο" αυτου τα περί του αγίου Φωτός:
"... δύο Μουσουλμάνοι (θυρωροί του Ναού) προσήλθαν εις τον "Αγιον Τάφον μετά Ελλήνων μοναχών και έσβησαν πάσας τάς εν αύτώ κανδήλας και εξελθόντες έσφράγισαν αυτόν... Μετά τον τρίτον κύκλο ο Πατριάρχης Παίσιος στάς προ της θύρας... λαβών δύο δεσμίδας κηρίων και άνοίξας την θύρα εισήλθε κρατών εις εκάστη χείρα δέσμια άνημμένων κηρίων..." (Κλεόπα ΚοικυλίδουΙωάννου Φωκυλίδου, Αρχαία "Οδοιπορικά, Εν Ίεροσολύμοις σελ. 534-535 και 551).
6.Την της Σιωνίτιδος Εκκλησίας διδασκαλία περί του Αγίου Φωτός έπιβεβαιοί το γενόμενων το 1580 επί Πατριάρχου Σωφρονίου του Δ'. (1579-1608 θαύμα:οι ανθέλληνες και αιρετικοί Αρμένιοι (τους οποίους κατάτους τελευταίους χρόνους στηρίζει ή Πατρίς μας) διακείμενοι εχθρικός προς τους Ορθοδόξους ύπεσχέθήκαν εις τον ηγεμόνα των Ιεροσολύμων μεγάλα χρηματικά ποσά, δια να εμποδίσει τον Ελληνορθόδοξο Πατριάρχη να εισέλθει μετά των "Ορθοδόξων εις τον πανίερο Ναό της Αναστάσεως κατά το "Αγιον και Μεγάλο Σάββατο. Οι Ορθόδοξοι μετά του Πατριάρχου αυτών ιστάμενοι έξω του Ναού παρά την Άγίαν Αυλή περίλυποι, παρεκάλουν ομοθυμαδόν τον "Αγιον Θεόν μετά δακρύων και συντριβής καρδίας να δείξει το έλεος της ευσπλαχνίας αυτού. και ενώ προσηύχοντο, έσχίσθη ο κίων της θύρας του Ναού και εξήλθε έπ' αυτού το "Αγιον Φως" (Άρχιμ. Χρύσανθου, "Προσκυνητάριο της Αγίας Πόλεως Ιερουσαλήμ", Βιέννης 1807, σελ. 4546).
7.Παρόμοιο περιστατικό, έπιβεβαιούν την διδασκαλία της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων περί του εξ ουρανού κατερχομένου Αγίου Φωτός, εξ αίτιας πάλιν των Αρμενίων συνέβη το 1634 επί Πατριάρχου Ιεροσολύμων θεοφάνους (16081645) και το όποιον αναφέρει ο ίδιος ο Πατριάρχης εις τον τότε Τσάρο της Ρωσίας Μιχαήλ. Απουσιάζοντας του Πατριάρχου εις Κωνσταντινούπολη οι Αρμένιοι "έκλεισαν τον "Αγιον Τάφον δια της εξουσίας των αλλοθρήσκων και δεν επέτρεψαν εις τους Ορθοδόξους να έπιτελέσωσι την τελετή του Άγιου Φωτός. Ούτοι, (οι "Ορθόδοξοι) μετά δακρύων παρεκάλουν τον Θεόν να τους αξίωση να ίδωσι το "Αγιον Φως... Έγένετο τότε σεισμός και το "Άγιο Φως έπεφάνη εκ των οπών της σκεπής του Άγιου Τάφου και έφώτισε πάσαν την Εκκλησία..." (Άρχιμ. Καλλίστου Μηλιαρά, μνημ. έργ. 228 και Ν. Κάπτερεφ, Σχέσεις Πατριαρχών της Ιερουσαλήμ μετά της Ρωσικής Κυβερνήσεως (ρωσιστί), Πετρούπολης 1896, σελ. 74-75).
8."Εν κατακλείδι των γραπτών πηγών αναφέρω την αξιοθαύμαστο όντως μαρτυρία του αειμνήστου φύλακας του Παναγίου Τάφου Μονάχου Μητροφάνους, ή οποία περιλαμβάνεται εις το υπό του Άρχιμ. Σάββα Άχιλλέως εκδοθέν βιβλίο "Είδα το "Άγιο Φως", σελ. 130-131:
Εκείνη την ιδίαν ακριβώς στιγμήν, πού ή αγωνία μου ευρίσκετο εις φοβερά ύπερέντασιν μέσα εις την απέραντο νεκρική σιγή, πού μόλις ήκουα την αναπνοή μου, ήκουσα ένα ελαφρό συριγμό. Ήτο παρόμοιος με λεπτή αύρα πνοής ανέμου. και αμέσως αλησμόνητο θέαμα είδα ένα γαλάζιο φως να γεμίζει ολόκληρο τον Ιερόν χώρο του Ζωοδόχου Τάφου. Το γαλάζιο εκείνο Φως το είδα εις την συνέχεια να στριφογυρίζει ως δυνατός ανεμοστρόβιλος, πού με την ορμή του ξεριζώνει πανύψηλα δένδρα και τα αρπάζει και τα μεταφέρει μίλια μακριά. Πόση ανησυχία είχε εκείνο το γαλάζιο Φως!
Μέσα από το Φως εκείνο έβλεπα καθαρά τον Πατριάρχη από το πρόσωπο του οποίου κυλούσαν χοντρές σταλαγματιές ίδρώτος, όπως ήτο γονυκλινής έφερε το χέρι του και έβαλε το δάκτυλόν του εις το ανοιχτό χώρο της Ιεράς Φυλλάδας, πού δημιουργούσε το "κερί". "Εν τω μεταξύ τοποθέτησε επί του Ζωοδόχου μνήματος τεσσάρας δεσμίδας λευκών "κεριών" από τριάκοντα τρία "κεριά" ή κάθε μία. και ως να φωτίζετο από το Φως εκείνο το μυστηριώδες ήρχισε να αναγινώσκει τάς ευχές. Μόλις ήγγισεν επί της Ιεράς Φυλλάδας και άνοιξε την σελίδα της και ήρχισε να αναγινώσκει τάς ευχές, εκείνο το κάπως ήρεμο και γαλάζιο Φως ήρχισε και πάλιν μίαν ανήσυχο κίνηση. Ήτο ένα αφάνταστο και απερίγραπτο στριφογύρισμα, δυνατότερων από το πρώτον. και αμέσως ήρχισε να μεταβάλλεται εις ένα ολόλευκο Φως, όπως περιγράφει ο Ευαγγελιστής την μεταμόρφωσιν του Σωτήρος Χριστού. Εν συνεχεία το ολόλευκο εκείνο Φως μετεμορφώθη εις ένα ολοφώτεινο υπέρ τον ήλιο δίσκο και ένετοπίσθη άκίνητον άνωθεν ακριβώς της κεφαλής του Πατριάρχου. Κατόπιν είδα τον "Αγιον Γέροντα, Πατριάρχη, να παίρνει εις τάς χέρια του δεσμίδας των τριάκοντα τριών κεριών. Τάς ανύψωσε και έδιδε την εικόνα της αναμονής. Ανέμενε εκ Θεού την έλευσιν του αοράτου Φωτός. και όπως σιγάσιγά ύψωνε τα χέρια του δεν έφθασε ακόμη εις το ύψος της κεφαλής του. Αμέσως εν ριπή οφθαλμού, ως να ήγγισεν επί αναμμένης καμίνου ήναψαν αυτομάτως ή Αγία Κανδήλα και αϊ τέσσαρες δεσμίδες των κεριών. Αιφνιδίως δε χωρίς καν να αντιληφθώ, εξαφανίσθη από των οφθαλμών μου, ο ολοφώτεινος εκείνος δίσκος
9. Αι καταγεγραμμένες, εις τους Κώδικας του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, έμπειρίαι των "Ορθοδόξων Προσκυνητών και Κληρικών περί του "άκτίστου" του Αγίου Φωτός είναι αρκετοί. Έπιβεβαιούνται από των πρώτων χρόνων της ανοικοδομήσεως του Πανίερου Ναού της Αναστάσεως. Το ούρανόθεν πεμπόμενον "Αγιον Φως του Μεγάλου Σαββάτου απετέλεσε δια τους Άγιοταφίτας εις το πέρασμα των αιώνων την εκ Θεού δύναμιν, ενίσχυσιν και έπιβράβευσιν των αγώνων, θυσιών, διώξεων, κόπων, βασάνων, κακουχιών και μαρτυρίων αυτών έτι δε και δι όσα ο κόσμος δεν γνωρίζει και δεν δύναται να φανταστή, προκειμένου να διασφαλίσουν την συνέχισιν της παρουσίας των Ρωμηών εις τάς Πανίερα Προσκυνήματα. ΟΙ μακάριοι Επίσκοποι και Πατριάρχαι Ιεροσολύμων από του Αγίου Ιερομάρτυρος Ιακώβου του Άδελφοθέου, πρώτου Επισκόπου Ιεροσολύμων, έως των ήμερων μας βάδισαν αγογγύστως την όδόν του μαρτυρίου, ύψωσαν εαυτούς σχεδόν πάντοτε έως του Σταυρού, χάριν των προνομίων της φυλής και του Γένους και ηύφραίνοντο επί τη μέθεξη της του Κυρίου Αναστάσεως, λαμβάνοντες το ούρανόθεν σταλέν "Αγιον Φως, πεμπόμενον εκ του Υιού και Λόγου του Θεού Πατρός.
Όσον δ' άφορα την άναγινωσκομένην υπό του Πατριάρχου ευχή, την οποίαν έμελέτησεν, ως αναφέρει, ο εντιμότατος αναγνώστης σας, επιτρέψατε μου όπως σημειώσω τα εξής:
Το πρώτον μέρος της ευχής αναφέρεται εις την καθ' ημάς Θεολογία, περί του Αγίου Φωτός. Ό Ιησούς Χριστός είναι "Φως εκ Φωτός, Θεός αληθινός". Ό υπέρ ημών σάρκα λαβών φωτίζει τους εν σκοτία όντας και μό νον εις την Εκκλησία Του ο άνθρωπος κατανοεί την περί φωτός διδασκαλία Του. Αυτός είναι το Φως του Κόσμου και εκείνος πού Τον ακολουθεί δεν μένει εν τη σκοτία. Το δε επί του φωτοφόρου Τάφου "ενδελεχώς και άειφώτως έκκαιόμενον φως ευλαβώς λαμβανόμενων διαδίδεται εις τους πιστεύοντας (εις τον Ιησού Χριστόν) ως το αληθινό Φως".
Το δεύτερον μέρος της ευχής κάμνει ίκετήριον αναφορά προς τον Ιησού Χριστον, όπως μη κωλύσει τάς χαρισματικός δυνάμεις του Αγίου Φωτός εξ αιτίας των αμαρτιών μας. Δέεται δε ο Πατριάρχης, όπως το ακήρατων Φως λάμψη εν ταις καρδίαις των "εν σκότη και σκιά θανάτου καθήμενων". Βεβαίως δεν επικαλείται την εξ ύψους αποστολή του Αγίου Φωτός (ως συμβαίνει εις τα Μυστήρια και τάς αγιαστικάς πράξεις της Εκκλησίας), διότι αυτή αύτη ή ούρανόθεν έλευσις αυτού είναι γεγο νός. Αναφέρεται εις το γεγονός αυτό και δέεται δια τον όντως φωτισμό των εν πίστη και κατάνυξη λαμβανόντων αυτό.
Το θαύμα του Αγίου Φωτός, δεν ερμηνεύεται ούτε με το γράμμα, ούτε με τον νόμον, πολύ δε περισσότερο δεν ερμηνεύεται με την λογικήν. και δι' αυτό ακριβώς εύχομαι όπως και ο κ. αναγνώστης σας και όσοι άλλοι ειπόν ή έγραψαν δια το "Αγιον Φως, αντιθέτως από την Ίεροσολυμιτικη παράδοσιν να ευρεθούν εις την Άγίαν Πόλιν κατά την τελετή αυτού και αφού ανοίξουν τα ώτα της καρδίας και τους οφθαλμούς της ψυχής των να ιδούν ότι το "Αγιον Φως προέρχεται και στέλνεται από τον αναλλοίωτο Λόγον. "Όστις είναι το Φως εκ "Φωτός Πατρός αγέννητου".
Μετά της εν Κυρίω αγάπης
Άρχιμ. Τίτος,
Ηγούμενος της Ί. Μονής των Αγίων Θεοδώρων Ιεροσολύμων, Διευθυντής του Περιοδικού "Νέα Σιών”
Εφημερίδα "Ορθ.Τύπος" 22/11/02
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου