Στο μοναστήρι Ποκροάβε

Ο πατήρ Σεργκέι
Λέοντας Τολστόι (1828- 1910)
Γ' Στο μοναστήρι Ποκροάβε

Ό Κασάτσκι πήγε καί κλείστηκε στό μοναστήρι Ποκροάβε. Ό ήγούμενος της μονής ήταν ένας φιλοσοφημένος καλόγερος,γνωστός συγγραφέας, από παλιά άριστοκρατική οικογένεια. Ύπήρξε μαθητής τού διάσημου ασκητή ’Αμβροσίου, πού μέ τή σειρά του ήταν μαθητής τού Μακάριου, ό όποιος ύπήρξε μαθητής τού ασκητή Λεωνίδα, πού ήταν μαθητής τού Πάίσιου Βελιτσκόφσκυ. Ό Κασάτσκι έγινε ττνευματικό τέκνο τού ήγούμενου τής μονής Ποκροάβε.

Εκτός άπ’ τό α’ίσθημα τής ανωτερότητας πού αισθανόταν έναντι των άλλων καλόγερων, ό Κασάτσκι, έτσι όπως συνέβαινε σέ όλες τις ένέργειές του, έβρισκε στό μοναστήρι τήν ικανοποίηση τής ολοκλήρωσης, τόσο τής πρακτικής, όσο καί τής πνευματικής του ζωής. Όπως καί στό στρατό, όπου είχε κατορθώσει νά ’ναι ένας τέλειος αξιωματικός πού συνεχώς διεύρυνε καί βελτίωνε τήν επαγγελματική του κατάρτιση, έτσι καί στό μοναστήρι προσπαθούσε νά γίνει τέλειος ασκητής. Ήταν φιλόπονος, ψύχραιμος, θεοσεβής, καλοκάγαθος, αγνός στις πράξεις και στις σκέψεις του, υπάκουος ατούς άνωτέρους του. Ή πειθαρχία πού είχε αφομοιώσει στό στρατό τόν διευκόλυνε πολύ στό μοναχικό του βίο. ’Άν καί πολλά πράγματα πού συνέβαιναν στό μοναστήρι δέν τού άρεζαν, ώστόσο,χάρη στό αίσθημα τής πειθαρχίας τά παράβλεπε όλα κι έλεγε μέσα του: «Δέν έχω δικαίωμα νά κρίνω, αλλά νά έκπληρώνω ταπεινά τίς έντολές, είτε άγρυττνώντας μπροστά στά Ιερά λείψανα, είτε ψέλνοντας, είτε ασχολούμενος μέ τό αρχονταρίκι». Χωρίς τό αίσθημα τής υποταγής θά τού ήταν πολύ δύσκολο νά συνηθίσει στίς ατέλειωτες μονότονες λειτουργίες καί τίς άσχημες συνήθειες τών αδελφών μοναχών. 

«Δέν ξέρω γιατί πρέπει άμέτρητες φορές τή μέρα νά κάνω τήν ϊδια προσευχή,τό μόνο πού ξέρω είναι ότι πρέπει νά τήν κάνω. Καί ξέροντας πώς έτσι πρέπει νά κάνω, βρίσκω χαρά καί ικανοποίηση προσευχόμενος», έλεγε μέσα του. Ό ήγούμενος τού ’λεγε ότι ή φυσική τροφή χρειάζεται γιά νά συντηρούμε τό σώμα μας,τό ίδιο χρειάζεται κι ή πνευματική τροφή, δηλαδή ή προσευχή, γιά νά συντηρούμε τήν ψυχή μας. Πίστευε σ’ αύτή τή ρήση κι έτσι ή πρωινή προσευχή, άν καί γινόταν τά χαράματα, δέν τού προκαλούσε δυσφορία, άλλά χαρά καί ψυχική Ικανοποίηση . Είχε τάξει σάν σκοπό τής ζωής του τήν πλήρη ύποταγή τής θέλησης καί τήν αφομοίωση τής χριστιανικής αρετής, κάτι πού αρχικά νόμιζε πώς ήταν πολύ εύκολο. Είχε χαρίσει όλόκληρη τήν περιουσία στήν αδερφή του καί ποτέ δέ μετάνιωσε γι’ αύτή του τήν πράξη. Ή αύτοπειθαρχία τόν έκανε νά άποβάλει τό σαρκικό πόθο κι δλες τίς άλλες ανθρώπινες αδυναμίες κι αμαρτίες.

Παρ’ όλα αύτά ή ανάμνηση της αρραβωνιαστικιάς του συνέχιζε νά τόν βασανίζει. Κι οχι μόνο ή ανάμνηση , αλλά κι ή σκέψη όλων όσων θά μπορούσαν νά ’χαν συμβεΐ αν δέν έπαιρνε αύτη την τολμηρή απόφαση νά καλογερέψει. Χωρίς νά τό θέλει φανταζόταν την πρώην έρωμένη τοΰ τσάρου πού μόλις παντρεύτηκε έγινε υπόδειγμα συζύγου καί μητέρας. ’Έβλεπε έπίσης τόν εαυτό του στό βαθμό τοΰ στρατηγού,μέ αξιοζήλευτη θέση , νά ζεΐ εύτυχισμένος δίπλα στήν πανέμορφη γυναίκα καί τά παιδιά πού τοΰ χάρισε. Πολλές φορές αυτές οί αναμνήσεις τόν έκαναν νά αισθάνεται οχι μόνο δυστυχισμένος, αλλά καί μετανιωμένος γιά τήν απερίσκεπτη πράξη του νά κλειστεί στό μοναστήρι.

Γιά ν’ απαλλαγεί απ’ αυτές τίς δυσάρεστες σκέψεις, τή μέρα δούλευε σκληρά καί τή νύχτα ξαγρυπνοϋσε κάνοντας προσευχές. Μέτραγε αδιάκοπα τίς χάντρες τοΰ κομπολογιοΰ κι έκανε ατέλειωτες μετάνοιες. Τό σώμα ύποκλινόταν, όχι όμως κι ή ψυχή του. Αύτή ή κατάσταση μέ τίς αναμνήσεις καί τίς σκέψεις απ’ τήν παλιά ζωή, κράταγε μιά τό πολύ δυό μέρες. ’Έπειτα περνούσε. Αλλά, αυτές οι μέρες ήταν τρομακτικές, ανυπόφορες καί μαρτυρικές. Ό Κασάτσκι καταλάβαινε τότε πώς δέν μπορούσε νά έλέγξει τόν εαυτό του, πώς δέν ήταν δοσμένος στό Θεό, αλλά τόν έξουσίαζαν κάποιες άλλες, ξένες δυνάμεις. Κι αυτό πού μπορούσε νά κάνει έκείνη τή στιγμή ήταν νά τηρήσει τή συμβουλή τού ήγούμενου πού τού ’χε πεϊ ότι πρέπει νά συγκρατηθεΐ, νά μήν κάνει τίποτα, αλλά νά περιμένει πρώτα νά ξαναβρεΐ τήν ήρεμία του. Εκείνες τίς μέρες ό Κασάτσκι δέ ζούσε σύμφωνα μέ τή θέλησή του, αλλά ήταν έρμαιο σέ ό,τι έλεγε κι αποφάσιζε ό ηγούμενος.

’Έτσι έζησε ό Κασάτσκι εφτά ολόκληρα χρόνια στό μοναστήρι. Στόν τρίτο χρόνο χειροτονήθηκε ιερομόναχος καί πήρε τό όνομα Σεργκέι. Ή χειροτονία άποτέλεσε σημαντικό γεγονός γιά τόν ψυχικό του κόσμο. Καί προηγούμενα αισθανόταν αγαλλίαση καί ψυχική άνάταση κάθε φορά πού έκανε εξομολόγηση. Τώρα πού ό ’ίδιος Ιερουργούσε καί έξομολογούσε ή μεταλάβαινε, ένιωθε ένα αίσθημα κατάνυξης κι έκστασης. Αργότερα όμως αυτό τό αίσθημα άρχισε νά έξασθενίζει σιγά σιγά καί κάποτε πού ή θύμιση έπέστρεψε στά παλιά, κατάλαβε πώς ή κατάνυξη κι ή έκσταση ήταν κάτι τό περαστικό. Κάποια στιγμή τό αίσθημα αυτό είχε έξασθενίσει τόσο πολύ, ώστε μιά μέρα ιερουργώντας τοΰ φάνηκε σάν νά κάνει μιά συνηθισμένη πράξη.

Μόλις μττηκε στόν έβδομο χρόνο της καλογερικής, ό Σεργκέι άρχισε νά πλήττει φοβερά. Είχε μάθει ό,τι έπρεπε νά μάθει, είχε πραγματοποιήσει ό,τι είχε επιδιώξει καί δέν τοΰ ’μείνε πλέον τίποτα νά κάνει.

Επιπλέον,άρχισε νά νιώθει ένα αίσθημα αδράνειας. Τότε πληροφορήθηκε ότι ή μάνα του πέθανε καί ή Μαίρη παντρεύτηκε. Καί τά δυό νέα τόν άφησαν ψυχρό κι αδιάφορο.

Τέσσερα χρόνια μετά τή χειροτονία ό ηγούμενος, εκτιμώντας τήν ευσέβεια καί τίς Ικανότητές του,τόν πρότεινε γιά προαγωγή. Σέ λίγο διορίστηκε ήγούμενος σ’ ένα μοναστήρι κοντά στήν Πετρούπολη. Έπρόκειτο γιά ένα σημαντικό γεγονός στή ζωή τού πατρός Σεργκέι. 'Ήταν ένα απ’ τά πλουσιότερα καί ζηλευτά μοναστήρια τής χώρας. Ο'ι πειρασμοί ήταν πολλοί καί δελεαστικοί κι ό πατήρ Σεργκέι χρειάστηκε νά συγκεντρώσει όλες τίς δυνάμεις του γιά νά μήν ύποκύψει.

Στό παλιό μοναστήρι ό πειρασμός της γυναίκας δεν τόν βασάνιζε και τόσο πολύ. Έδώ όμως ό πειρασμός αύτός πήρε υπερβολικές διαστάσεις καί κάποια στιγμή προσωποποιήθηκε κιόλας.

Στή μονή του πήγαινε συχνά μιά γυναίκα γνωστή γιά τόν αμοραλισμό της, πού άρχισε νά τόν προκαλεϊ ανοιχτά μέ τά κάλλη της. Μιά μέρα τόν προσκάλεσε στό σπίτι της, άλλά ό πατήρ Σεργκέι άρνήθηκε κατηγορηματικά. Μέσα του όμως ένιωθε πόσο μεγάλος ήταν ό πόθος νά τήν απολαύσει. Τρόμαξε τόσο πολύ μπροστά σ’ αύτή τήν άνείπωτη αμαρτία, ώστε κάθισε κι έγραψε στόν ηγούμενο της παλιάς μονής γιά νά εξομολογηθεί. Ταυτόχρονα, υπερνικώντας τό α’ίσθημα τής ντροττής, κάλεσε ένα νεοφώτιστο καλόγερο, τού έξομολογήθηκε καί τόν παρακάλεσε νά τόν έπιτηρει καί νά μήν τόν αφήσει νά ακολουθήσει τό σατανά μέ τή γυναικεία αμφίεση.

Στό καινούργιο μοναστήρι ό πατήρ Σεργκέι είχε κι ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα. Αντιπαθούσε τό μητροπολίτη, πού έκανε άσωτη ζωή καί χρησιμοποιούσε τά ράσα γιά νά αποκτήσει πλούτη καί δόξα. Παρά τίς προσπάθειες πού κατέβαλε δέν μπόρεσε νά ύπερνικήσει αυτό τό α’ίσθημα τής αντιπάθειας. Υποτασσόταν στόν άνώτερό του, άλλά μέσα στην ψυχή του ποτέ δέν έπαψε νά τόν καταδικάζει. Τό α’ίσθημα τής αντιπάθειας ήταν τόσο έντονο, ώστε άρχισε καί νά έξωτερικεύεται.

Ή πρώτη ανοιχτή εκδήλωση σημειώθηκε τό δεύτερο χρόνο τής τοποθέτησής του στό καινούργιο μοναστήρι. Καί νά πώς έγινε.

Στόν Ιερό ναό τής μονής γινόταν μεγάλη γιορτή στή μνήμη τού άγιου προστάτη. Χοροστατούσε ό ’ίδιος ό μητροπολίτης. Ό πατήρ Σεργκέι καθόταν στή συνηθισμένη του θέση όταν δέν 'ιερουργούσε καί προσευχόταν. Μέσα του ένιωθε μεγάλη δυσφορία κι αναταραχή έξαιτίας τοΰ έκνευρισμοϋ πού τού προκαλοϋσαν οί αριστοκράτες καί ιδιαίτερα οί άριστοκράτισσες πού κατέκλυζαν τό παρεκκλήσι της ίεράς μονής όταν Ιερουργούσε ό μητροπολίτης. 'Ο πατήρ Σεργκέι προσπαθούσε νά μή βλέπει τόν κόσμο τών εύγενών κι αν ήταν δυνατό νά άφαιρεθεϊ εντελώς απ’ τό περιβάλλον εκείνη τή στιγμή. Ηταν όμως πολύ δύσκολο νά τό καταφέρει. Οι εύγενεϊς έρχονταν συνοδευόμενοι από ένοπλους φρουρούς πού έσπρωχναν κι έβριζαν τόν υπόλοιπο κόσμο, ενώ οί μεγαλοκυρίες κουτσομπόλευαν άδιάκριτα τόν ’ίδιο κι έναν άλλο καλόγερο, γνωστό γιά τήν ομορφιά του.Ο πατήρ Σεργκέι,σάν νά φόραγε παρωπίδες, προσπαθούσε νά μή βλέπει τίποτε άλλο εκτός απ’ τά αναμμένα κεριά, τίς εικόνες καί τήν ακολουθία τού μητροπολίτη πού 'ιερουργούσε. Δέν ήθελε νά ακούει παρά μόνο τίς προσευχές καί τίς ψαλμωδίες καί νά νιώθει τό α’ίσθημα τής κατάνυξης καί τής αύτοαφαίρεσης. Καθόταν μέ τό βλέμμα νά πλανάται αόριστα, έψελνε καί προσευχόταν χωρίς τελειωμό. Κάποια στιγμή τόν πλησίασε ό πατήρ Νικόδημος τόν όποιο θεωρούσε ανέντιμο, διπλοπρόσωπο καί τσανακογλείφτη καί μέ βαθιά ύπόκλιση τού μήνυσε ότι ό σεβασμιότατος τόν καλεΐ στό ίερό. 'Ο πατήρ Σεργκέι φόρεσε τό καμηλαύκι, έσιαξε τά ράσα καί ξεκίνησε γιά τό ίερό περνώντας ανάμεσα απ’ τούς εύγενεϊς.

Lise, regardez a droite, c’ est lui άκουσε νά λέει δίπλα του μιά γυναίκα.

Ou - Ou? n’est pas tellement beau

’Ήξερε ότι έπρόκειτο γι’ αύτόν. Είπε στά γρήγορα μιά προσευχή κατά τοΰ πειρασμού, έσκυψε τό βλέμμα και συνέχισε βιαστικά τό δρόμο του γιά τό ιερό. Μπαίνοντας μέσα στό ιερό, έκανε τό σταυρό του, υποκλίθηκε βαθιά στήν εικόνα τοΰ άγιου προστάτη τής μονής κι έπειτα, σιάζοντας τό κορμί του,γύρισε τό πρόσωπο πρός τό μητροπολίτη. Κρατώντας μισόκλειστα τά μάτια διέκρινε τό μητροπολίτη καί μιά άλλη νεφελώδη σιλουέτα δίπλα του, πού φόραγε αστραφτερά στολίδια.

Ό μητροπολίτης, ντυμένος μέ τά πολύτιμα άμφια, καθόταν χαμογελαστός στό θρόνο καί χάιδευε μέ τά λιπαρά κοντόχοντρα χέρια του τό χρυσοκέντητο πετραχήλι πού σκέπαζε τή βαρελίσια κοιλιά του. Κοιτάζοντας μέ όλάνοιχτα τά μάτια, ό πατήρ Σεργκέι είδε νά κάθεται δίπλα στό μητροπολίτη ένας αξιωματικός μέ στολή στρατηγού. Ήταν ό πρώην διοικητής τής φρουράς στήν οποία υπηρετούσε πρίν κλειστεί στό μοναστήρι. Φαίνεται πώς ό στρατηγός κατείχε κάποια σημαντική θέση κι ό πατήρ Σεργκέι ξαφνιάστηκε κι εξοργίστηκε όταν ό μητροπολίτης τού είπε πώς τόν κάλεσε μόνο καί μόνο γιά νά ικανοποιήσει τήν περιέργεια τού στρατηγού, πού ήθελε νά δει πώς δείχνει τώρα σάν καλόγερος ένας πρώην αξιωματικός.

Χαίρομαι πολύ πού σέ βλέπω στό ναό τοΰ Θεού, τού είπε ό στρατηγός, δίνοντάς του τό χέρι. ’Ελπίζω νά μήν ξέχασες τόν πρώην διοικητή σου.

Τό ροδοκόκκινο χαμογελαστό πρόσωπο τοΰ μητροπολίτη, πού έπιδοκίμαζε τά όσα είπε ό στρατηγός.ή κομψή καί γεμάτη παράσημα στολή πού φόραγε αυτός, τό ειρωνικό του χαμόγελο καί ιδιαίτερα ή βαριά μυρωδιά κρασιού καί τσιγάρου πού ’βγαίνε άπ’ τά στόματα καί των δυό, έκαναν τόν πατέρα Σεργκέι νά αηδιάσει. ’Έκανε μιά νέα ύπόκλιση μπροστά στό μητροπολίτη καί συγκρατώντας δύσκολα τήν οργή πού τόν έπνιγε ρώτησε:

Μέ καλέσατε, σεβασμιότατε; Ποιός ό λόγος;

Νά,ήθελε νά σέ δει ό στρατηγός,τού απάντησε ό μητροπολίτης πολύ άπλά.

Σεβασμιότατε, έγκατέλειψα τά εγκόσμια γιά νά λυτρωθώ άπ’ τούς πειρασμούς καί τίς αμαρτίες, είπε ό πατήρ Σεργκέι κατάχλωμος καί μέ φωνή πού έτρεμε. Τί θέλετε νά άποσπάσετε άπ’ αύτόν τόν κύριο καί μέ φέρατε έδώ; Κι αυτό στή διάρκεια τής προσευχής καί στό ναό τού Κυρίου;

Πήγαινε, πήγαινε! τσίριξε ό μητροπολίτης έξοργισμένος άπ’ τήν άναπάντεχη συμπεριφορά τού πατρός Σεργκέι.

Τήν άλλη μέρα ζήτησε συγνώμη άπ’ τό μητροπολίτη καί τούς άδελφούς τής μονής γιά τήν άπερίσκεπτη περηφάνια του, άλλά ταυτόχρονα, ύστερα άπ’ τίς ολονύχτιες προσευχές καί μετάνοιες, κατέληξε στήν άπόφαση νά φύγει άπ’ τή μονή. ’Έγραψε γράμμα στόν πνευματικό του πατέρα καί τόν παρακαλούσε νά τόν ξαναδεχτεϊ στή μονή Ποκροάβε. Τοΰ ’γράφε πώς αισθάνεται άδύναμος νά άντιπαλέψει χωρίς τή βοήθειά του τούς πειρασμούς καί πώς μεταμελείται γιά τήν άμαρτία τής περηφάνιας. Μέ τό πρώτο ταχυδρομείο πήρε άπάντηση άπ’ τόν ηγούμενο πού τού ’γράφε ότι αιτία πού δέ βρίσκει την ψυχική του γαλήνη είναι ή περηφάνια του. Τοΰ εξηγούσε ότι ή έκρηξη οργής ήταν απόρροια τού γεγονότος ότι αυτός είχε έγκαταλείψει τά έγκόσμια,τιμές,πλούτη και απολαύσεις, όχι άπό αγάπη πρός τό Θεό, αλλά γιατί τόν έσπρωξε ή περηφάνια. «Καί είπες τού ’γράφε ό ηγούμενος νά ποιός είμαι εγώ, δεν έχω ανάγκη άπό τίποτε. Γι’ αύτό δεν μπόρεσες νά ανεχθείς τήν πράξη τοΰ σεβασμιότατου. ’Άν περιφρονοϋσες τίς τιμές, τά πλούτη καί τίς απολαύσεις άπό αγάπη πρός τόν Κύριό μας ’Ιησού Χριστό, θά μπορούσες νά άποφύγεις τό ξέσπασμα οργής. Στήν ψυχή σου δέν έσβησε ακόμη ή περηφάνια καί ή ανάμνηση σέ σχέση μέ τά έγκόσμια. Σέ σκέφτηκα καί προσευχήθηκα γιά σένα καί ιδού τί μέ φώτισε ό πανάγαθος Θεός: “Νά συνεχίσεις όπως μέχρι τώρα τόν ασκητικό σου βίο καί νά προσεύχεσαι ταπεινά”. Αύτές τίς μέρες πληροφορήθηκα ότι στή μονή τοΰ Ταμπίνο πέθανε ό 'ιερομόναχος Ίλαρίων, πού ήταν σωστός άγιος. Μονάχιασε εκεί δεκαοχτώ όλόκληρα χρόνια. Ό ηγούμενος τής μονής μέ ρώτησε άν ξέρω κανέναν αδελφό πού θέλει νά πάει έκεΐ. Κι απάνω στή στιγμή ττήρα τό γράμμα σου. Πήγαινε στόν ήγούμενο Πάίσιο τής μονής Ταμπίνο θά τοΰ γράψω κι έγώ καί παρακάλεσέ τον νά σού δώσει τό κελί τοΰ Ιερομόναχου Ιλαρίωνα. ’Όχι γιατί είσαι άξιος νά αντικαταστήσεις τόν 'Ιλαρίωνα, αλλά επειδή έχεις απόλυτη ανάγκη άπό μοναξιά γιά νά συντρίψεις τήν περηφάνια. Ό Θεός νά σέ φωτίσει».

Ό πατήρ Σεργκέι υπάκουσε στή συμβουλή τοΰ ηγούμενου, παρέδωσε τό κελί καί τά άλλα ύπάρχοντά του στό μοναστήρι κι έφυγε γιά τή μονή τοΰ Ταμπίνο.

Ό ηγούμενος της μονής Ταμπίνο, καλός νοικοκύρης πού προερχόταν άπό οικογένεια έμπόρων, τόν ύποδέχτηκε άπλά, χωρίς επισημότητες καί τού ’δώσε τό κελί τοΰ Ιλαρίωνα τό όποιο μοιράστηκε μέ έναν άλλο άσκητή. Λίγο καιρό άργότερα, ό πατήρ Σεργκέι τόν παρακάλεσε νά μείνει μόνος κι ό ήγούμενος δέχτηκε τό α’ίτημά του. Στήν πραγματικότητα τό κελί ήταν μιά σπηλιά μέσα στό βράχο όπου είχαν θάψει τόν Ιλαρίωνα. Ό τάφος ήταν στό βάθος τής σπηλιάς, ένώ στό μπροστινό μέρος ύπήρχε ένα σάπιο άχερόστρωμα, ένα τραπεζάκι μέ ιερά βιβλία κι εικόνες. Ή σπηλιά έκλεινε μέ μιά βαριά ξύλινη πόρτα, έξω άπ’ τήν όποια ύττήρχε ένα τραπεζάκι όπου κάποιος καλόγερος τοΰ άφηνε τό φαγητό τής μέρας. ’Έτσι, ό πατήρ Σεργκέι έγινε πιά ερημίτης.

Εισαγωγή  και δημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο :

Ο ΠΑΤΗΡ ΣΕΡΓΚΕΙ - ΛΕΩΝ ΤΟΛΣΤΟΙ

Μετάφραση: Λ. Πετσίνης Άπό τόν τόμο:

Ανθολογία Ρωσικής Κλασικής Πεζογραφίας, πρώτος τόμος, έκδ. «Γνώση»

Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια κειμένων και εικόνων έγινε απο τόν Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: